Bráðnun hafíss

Áhugaverð frétt hjá mbl.is, þó sumar fullyrðingar í fréttinni stangist á við aðrar fullyrðingar hennar. Við leit að upprunalegu greininni fundum við á Loftslag.is ekki greinina sjálfa, þannig að við verðum að áætla að rétt sé sagt frá í grein Guardian sem mbl.is segir frá. 

Árið 2007 var að mörgu leiti frekar óvenjulegt hvað varðar útbreiðslu hafíss, en á þeim tíma héldu menn að hafísinn væri jafnvel kominn að ákveðnum mörkum og bjuggust sumir við að hann gæti horfið innan áratugs yfir sumartímann. En þótt horfið sé framhjá þessari miklu bráðnun árið 2007, þá má ljóst vera að það styttist í hafíslaust Norðurskaut - hvort svo verði eftir áratug eða öld, er erfitt að spá um. 

Ef ég skil þessa frétt rétt, þá hafa óhagstæðar vindáttir ýtt undir bráðnun á Norðurskautinu á þessum tíma og telja höfundar að allt að helmingur bráðnunarinnar þá hafi verið af völdum vinda (reyndar ber fréttinni í Guardian ekki saman hvað þetta varðar - því höfundurinn sjálfur segir þriðjungur).

Svo virðist sem að sífellt fleiri séu að átta sig á því að það sé margt sem spilar inn í varðandi bráðnun hafíssins á Norðurskautinu. Fyrir stuttu kom út grein í Geophysical Research Letter um að ísblokkir, eða ísstíflur (e. ice arch) hefðu náð að bráðna árið 2007 (Kwok o.fl. 2007) - svo auðveldara varð fyrir hafísinn að reka og bráðna.

Hafís Norðurskautsins og bráðnun hans er því flóknari en virðist vera við fyrstu sýn - en eitt er víst að undanfarna áratugi þá hefur hafís hnignað töluvert og greinilegt að það er ekki bara hlýnunin sem veldur - heldur samspil margra þátta. Hvort þessar breytingar í vindakerfum séu komnar til að vera eða hvort þetta hafi verið tímabundið, næ ég ekki að lesa út úr þessari frétt - en ljóst er að loftslagsbreytingar eiga enn eftir að hafa áhrif á þróunina á Norðurskautinu.

Af loftslag.is:

Útbreiðsla hafíssinn á Norðurskautinu hefur dregist saman á síðustu áratugum. Hafís Norðurskautsins er í lágmarki í september ár hvert og eins og sjá má á efri myndinni hérundir, þá hefur útbreiðsla hafíss síðan mælingar með gervihnöttum hófust minnkað úr u.þ.b. 8 miljónum ferkílómetra í um 5,5 miljón ferkílómetra árið 2009. Árið 2009 var 3. minnsta útbreiðsla hafíss síðan gervihnattamælingar hófust. Hafísinn á Norðurskautinu hefur verið að minnka um 11 % á áratug, miðað við meðaltal 1979-2000. Neðri myndin sýnir hvernig þróunin er núna, brotalínan er veturinn 2006-2007, sú bláa er veturinn núna og sú gráa þykka er meðaltal áranna 1979-2000. En auk útbreiðslu hafíssins þar einnig að skoða rúmmál, sem hefur farið minnkandi, þ.e. þykkt hafíssins, sem er þynnri en áður. 

 

Septemberútbreiðsla hafíss á Norðurskautinu í milljónum ferkílómetra. Rauða línan sýnir beinar mælingar, en svarta línan spár loftslagslíkana IPCC ásamt óvissu. Eins og sést þá hefur bráðnun hafíss farið fram úr svörtustu spám IPCC. 2009 gildið var ekki teiknað inn, en það var hærra en 2008 gildið - eða um 5,1 milljón ferkílómetrar sem er töluvert neðan við spá IPCC.

Ítarefni

Við fundum ekki greinina sjálfa sem fjallað er um í fréttinni á mbl.is sem að bloggað er við, en frétt Guardian um málið virðist nokkuð góð:  Wind contributing to Arctic sea ice loss, study finds

Athyglisverð grein um ísblokkir: Kwok o.fl. 2010 -  Large sea ice outflow into the Nares Strait in 2007

Íssíða NSIDC: Arctic Sea Ice News & Analysis

Ýmislegt efni má finna á loftslag.is þar sem fjallað er um hafís á einn eða annan hátt: Hafís

Vindar valda minnkun hafíss

Athugasemdir

[Emil Hannes Valgeirsson, 22.3.2010 kl. 20:34]

Þessar splunkunýju fréttir sem nú skekja vísindaheiminn koma heim og saman við það sem ég skrifaði sumarið 2008:

„Eitt atriði enn sem vegur einnig þungt um framvinduna eru ríkjandi vindáttir, en þær voru mjög óhagstæðar ísnum í fyrra og ollu m.a. því að mikill hafís streymdi út úr pólsvæðinu suður með Grænlandi á sama tíma og hlýir straumar bárust inn Beringssund úr hinni áttinni.“

http://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/578477/

Eða réttara sagt, ekki alveg ný tíðindi.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 22.3.2010 kl. 22:50]

Ég er viss um að það eru ýmsir þættir sem hafa áhrif á útbreyðslu hafíss. Mér dettur líka í hug að það sé auðveldara fyrir hafísinn að komast þessa leið vegna minnkunar hafísins, þ.a.l. sé hægt að sýna fram á samsvörun milli vinds og minnkandi hafíss. En þessi grein skilur líka eftir spurningar, eins og þeirri, hvað valdi þessum vindum sem um er rætt og eru þeir óvenjulegir í einhverju tilliti?

En það er alltaf fróðlegt að lesa um nýjar rannsóknir sem hugsanlega geta aukið skilning okkar á náttúrunni og það gæti einnig verið fróðlegt að lesa sjálfa greinina við tækifæri.

[Höskuldur Búi Jónsson, 22.3.2010 kl. 22:56]

Já kannski ekki alveg ný tíðindi - en höfundar virðast (samkvæmt fréttum) hafa gert einhverja analyseringu á vindakerfum, sem hlýtur að vera nýtt - annars færu þeir varla að koma fram sem boðberar nýrra tíðinda

En ég tek undir að það fer að verða nauðsynlegt að sjá sjálfa greinina, þó ekki væri nema ágrip - og bið ég lesendur um að hafa augun opin hvað það varðar

[Emil Hannes Valgeirsson, 22.3.2010 kl. 23:07]

Það sem kannski var nýtt þarna sumarið 2007 var að ísinn var orðinn viðkvæmari en áður fyrir óhagstæðum vindum. 10 árum fyrr hefðu sömu vindaðstæður kannski ekki leitt til svona mikillar rýrnunar á ísnum.

[Höskuldur Búi Jónsson, 23.3.2010 kl. 08:55]

Hér er áhugaverð síða frá NOAA um svipað efni: http://www.arctic.noaa.gov/future/index.html

[Bjössi (IP-tala skráð) 23.3.2010 kl. 13:08]

Guardian er að vitna í endurprent GPL (Geophysical Research Letter ) , á aðsendri grein úr einhverju öðru vísindatímariti. Fyrir þá sem hafa áhuga þá er hér krækja í útgáfu/birtinga aðalhöfundar ( falleg kona , ég er til í trúa öllu sem hún segir eins og nýju neti)

 http://www.jamstec.go.jp/frsgc/research/d2/masayo.ogi/ 

Eins og fram kemur í greininni  hér að ofan  þá hafa módelin sem IPPC styðst við spáð talsvert hægari breytingum, en raun hefur á orðið, sem aftur segir að kannski er eitthvað bogið við þau ( vitlausar forsendur --> vitlaus útkoma ) , og nokkrir hópar rannsakenda hafa verið að leita að því hvaða þættir spila inn í  breytingar á ísþekjunni,   ýmsar hugmyndir eru upp á borðinu , en flestar ganga illa upp, og þessi  grein er setur  og fram fjallar um nýja tilgátu  í þessu máli og prófanir á henni miðað við raungögn frá árunum 1979-2009 . Ef ég hef skilið greinina rétt þá er tilgátan í stuttu máli sú að ef djúpar lægðir yfir hafsvæðinu milli Grænlands og Svalbarða  fari saman við miklar hæðir á  hafinu norðan við Beringssundið ( milli milli Síberíu og Alaska) , þá valdi það sterkum staðvindum sem blása þvert á eða móti móti rekstefnu ísbreiðunnar umhverfis Norðurpólinn, og valdi því að meiri ís en ella fer á flakk suður með Grænlandi austanverðu , þar sem hann lendir í hlýrri sjó  og bráðnar. Og útkoman sem höfundar fá úr tölfræðiprófunum á þessari tilgátu eru að hún  skýri betur en aðrar tilgátur sem hafa komið fram um þessi mál hvað sé raunverulega að gerast, en þó ekki meir en svo að hún útskýri um  helming breytingar milli einstakra ára , og þriðjung langtímaáhrifa, ( sem er auðvitað ekki í neinni mótsögn við hvort annað , kemur bara ekki mjög skýrt fram í frétt  Varðmannsins). Í sjálfu sér er eingin  nýr afgerandi sannleikur hér á ferðinni, frekar en annarstaðar, þegar tölfræðin á hlut að máli , bara hógvært orðuð niðurstaða um tilgátu sem geti að hluta til  bent til umhverfisþátta sem spili inn breytingar á ísbreiðunni.

[Höskuldur Búi Jónsson, 23.3.2010 kl. 14:53]

Okey - takk fyrir það Bjössi