Færsluflokkur: Vísindi og fræði
19.2.2011 | 11:24
Aukin flóðahætta af völdum hnattrænnar hlýnunar

Það hefur verið ljóst nokkuð lengi að loftslag væri að breytast en erfitt er að tengja það við staðbundnar breytingar í veðri engin loftslagslíkön geta tengt svo öruggt sé ákveðinn snjóbyl eða flóð við hnattræna hlýnun en ef notuð eru saman loftslagslíkön, mælingar á veðri og blandað saman með líkindareikningi þá geta vísindamenn ákvarðað hversu mikið hin hnattræna hlýnun breytir líkunum.
Nú nýlega komu út tvær greinar þar sem skoðuð eru tengsl mikillar úrkomu og hnattrænnar hlýnunar. Þessar greinar eru skrifaðar áður en flóðin miklu urðu í Pakistan, Ástralíu, Brasilíu og Filipseyjum og því fjalla þær ekki um þá atburði, þótt stórir séu.
Rannsóknirnar tvær eru ólíkar (Min o.fl. 2011 og Pall o.fl. 2011) en niðurstaðan er skyld þ.e. að nú þegar sé öfgaveður, vegna hnattrænnar hlýnunar, farið að hafa alvarleg áhrif á milljónir manna víða um heim. Önnur rannsóknin bendir til þess að aukin úrkoma (regn og snjór) á norðurhveli Jarðar sé vegna hnattrænnar hlýnunar og hin rannsóknin bendir til þess að aukin flóðahætta á Bretlandseyjum sé af sömu völdum.
Min o.fl. báru saman gögn frá veðurstöðvum á norðurhveli Jarðar, við niðurstöðu úrkomuhermunar frá 8 ólíkum loftslagslíkönum. Samkvæmt niðurstöðu þeirra þá má með því sjá með nokkurri vissu aukna úrkomu í seinni hluta tuttugustu aldarinnar sem ekki verður útskýrt öðruvísi en með breytinga af völdum hnattrænnar hlýnunar.
Pall o.fl. skoðuðu ákveðinn atburð: hin miklu flóð sem urðu í Englandi og Wales árið 2000. Með því að keyra þúsundir spár með hárri upplausn með og án áhrifa frá hinum auknu gróðurhúsalofttegundum þá kom í ljós að hin hnattræna loftslagsbreyting af mannavöldum hefur næstum tvöfaldað líkurnar á öfgaúrkomu sem geti valdið flóðum.
Talið er að atburðir sem líklegir hafi verið einu sinni á hundrað ára fresti geti orðið á fimmtíu ára fresti eða oftar.
Rætt er um að aukinn þungi verði að fara í aðlögun að breyttum aðstæðum, jafnhliða því að dregið verði úr losun gróðurhúsalofttegunda en talið er víst að tryggingafyrirtæki heims fylgist vel með gangi mála, þar sem kostnaður af völdum loftslagsbreytinga muni halda áfram að aukast erfitt mun þó verða áfram að tengja beint og örugglega saman öfgaveður og hina hnattrænu hlýnun.
Heimildir og ítarefni
Grein Min o.fl. 2011 má lesa hér (ágrip): Human contribution to more-intense precipitation extremes
Grein Pall o.fl. 2011 má lesa hér (ágrip): Anthropogenic greenhouse gas contribution to flood risk in England and Wales in autumn 2000
Þessi umfjöllun byggir mikið til á umfjöllun Nature News: Increased flood risk linked to global warming
Aðrar umfjallanir um greinarnar (báðar eða aðra) má finna á eftirfarandi heimasíðum:
Tengt efni á loftslag.is
- Eru tengsl loftslagsbreytinga og öfga í veðri ?
- Er að verða hnattræn veðurfarsbreyting?
- Óvenjulegt veður árið 2010
- Árið 2010, heitt og öfgafullt
- Tengsl milli öfgaveðurs og loftslagsbreytinga?
17.2.2011 | 15:11
Fingrafar mannkynsins á hnattrænu hlýnunina
Í vísindum er aðeins eitt sem er betra en bein mæling, gerð í hinum raunverulega heimi, en það eru margar sjálfstæðar beinar mælingar sem allar vísa á sömu niðurstöðu. Það eru til mörg bein sönnunargögn sem öll benda til að fingraför mannkyns hafi áhrif á hnattræna hlýnun.
[...]
Það má lesa nánar um þessi fingraför, ásamt ýmsum fleiri bakgrunnsupplýsingum á loftslag.is, Fingrafar mannkynsins á hnattrænu hlýnunina
Tengt efni á loftslag.is:
16.2.2011 | 12:32
Þeir breyttu úr hnattrænni hlýnun yfir í loftslagsbreytingar
Röksemdir efasemdamanna
Það sem vísindin segja
Því hefur lengi verið haldið fram að einhverjir óskilgreindir þeir hafi breytt heiti fyrirbærisins hnattrænni hlýnun yfir í loftslagsbreytingar. Í raun lýsa þessi tvö heiti tveimur mismunandi fyrirbærum og hafa þessi heiti verið notuð jafnhliða í áratugi. Einu aðilarnir sem hafa gert það að markmiði sínu að skipta yfir í heitið loftslagsbreytingar eru efasemdamenn um hnattræna hlýnun.
Hnattræn hlýnun (e. global warming) eða loftslagsbreytingar (e. climate change)
Bæði heitin eru mikið notuð í vísindagreinum, vegna þess að þau vísa í tvö mismunandi eðlisfræðileg fyrirbæri. Eins og við má búast, þá þýðir hnattræn hlýnun að langtíma leitni hitastigs sé að rísa hnattrænt. Loftslagsbreytingar eru einnig lýsandi heiti og vísar í hnattrænar breytingar í loftslagi sem afleiðing af hækkandi hitastigi Jarðar. Sem dæmi þá eru breytingar í úrkomumunstri, breytingar í tíðni og lengd hitabylgja og þurrka og annarra öfgaveðuratburða.
[...]
Skiptir þetta einhverju máli? Hverjir breyttu þessu og/eða var þessu breytt? Hvers vegna er þetta eiginlega í umræðunni? Lesa má nánar um þetta og skoða gröf og útskýringar á loftslag.is - Þeir breyttu úr hnattrænni hlýnun yfir í loftslagsbreytingar.
Heimildir og ítarefni
Þessi færsla er þýðing á færslu af Skeptical Science, sjá einnig hér.
Tengt efni á loftslag.is
15.2.2011 | 22:48
Jöklar almennt að hopa um allan heim
Röksemdir efasemdamanna
Það sem vísindin segja
Þótt einstök tilfelli heyrist af stækkandi jöklum þá er leitnin yfirgnæfandi í átt til hops (minnkunar) jökla, hnattrænt séð. Í raun þá eykst hraði bráðnunar sífellt og hefur gert það frá miðjum áttunda áratugarins.
Jöklar bregðast beint og nokkuð fljótt við breytingum í loftslagi. Þegar hitastig eykst, þá eykst sumarbráðnun. Hins vegar þá eykst að sama skapi nýmyndun íss yfir vetrartíman vegna meiri úrkomu (í formi snjókomu). Hitastig hefur þó ráðandi rullu enda er sterk fylgni milli lofthita og massajafnvægis jökla (Greene 2005). Oftast er það svo að þegar hiti eykst þá hörfa jöklar.
Vegna þess hversu viðkvæmir jöklar eru fyrir breytingum í hitastigi þá veita þeir góðar vísbendingar um áhrif hnattrænnar hlýnunar. Massajafnvægi jökla er mælt með mismunandi aðferðum. Beinar jöklafræðilegar aðferðir eru t.d. stikur, snjógryfjur og snjókannar. Þau gögn eru gerð af ýmsum jöklafræðistofnunum og safnað saman af World Glacier Monitoring Service (WGMS).
[...]
Sjá nánar á loftslag.is - Eru jöklar að hopa eða stækka?
Tengt efni á loftslag.is
- Bráðnun smárra jökla og jökulhetta
- Vatnsflæði eykur hraða bráðnunar jökulbreiða
- Massatap Grænlandsjökuls til 2010
- Er lítil ísöld eða kuldaskeið að skella á?
![]() |
Jöklar í Mexíkó bráðna hratt |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
13.2.2011 | 23:22
Mýtur Moncktons
Þeir sem fylgst hafa eitthvað með umræðum um loftslagsbreytingar kannast eflaust við Monckton Lávarð, en við höfum minnst á hann hérna áður. Ósjaldan vísa efasemdamenn um hnattræna hlýnun í myndbönd eða greinar þar sem Monckton kemur við sögu en útúrsnúningar og bjaganir á vísindarannsóknum virðast vera hans sérgrein. Allavega hefur hann engar loftslagsrannsóknir sem styðja gífuryrði sín. Þrátt fyrir það er hann fenginn til að halda fyrirlestra og til ráðgjafar um loftslagsmál víða um heim. Það er ráðgáta hvers vegna.
Nú hafa snillingarnir á Skeptical Science tekið saman gagnagrunn þar sem farið er yfir algengustu rök Moncktons og þau brotin niður til mergjar og leiðrétt. Smellið á myndinni hér fyrir neðan til að skoða mýtur Moncktons og rök gegn þeim:
Að auki er rétt að minnast á að nú nýverið var á BBC heimildamynd um efasemdamenn um hnattræna hlýnun, þar sem skyggnst var á bak við tjöldin. Svo skemmtilega vill til að Monckton kemur eitthvað við sögu í þessari heimildamynd og reyndi hann að fá heimildamyndina bannaða en svo virðist sem efasemdamenn um hnattræna hlýnun séu frekar hrifnir af ritskoðun, eins og fjölmörg dæmi sanna. Heimildamyndin heitir samkvæmt áreiðanlegum heimildum Meet the Climate Skeptics, en erfitt hefur reynst að komast að eintaki sem hægt er að horfa á hér á Íslandi*. Hér fyrir neðan má þó allavega nálgast sýnishorn úr heimildarmyndinni, smelltu á myndina til að skoða sýnishornið:
*Ef einhver kemst að tengli þar sem hægt er að horfa á téð myndband, þá endilega látið vita annað hvort í athugasemdum eða á loftslag@loftslag.is
Tengt efni á loftslag.is
11.2.2011 | 08:57
Á tilboði: Sérvalin kirsuber
Myndband frá góðkunningja okkar Greenman3610 (Peter Sinclair) þar sem hann skoðar hvernig Dr. Harrison Schmitt, sem er hægrisinnaður aðgerðarsinni, hefur afbakað gögn um hafísútbreiðsluna. Dr. Schmitt sem er fyrrverandi Apollo geimfari (með Apollo 12 og var hann einnig næst síðasti maðurinn sem gekk á tunglinu, hingað til), hefur reynst sterkt vopn og ötull málsfari í heimi þeirra sem afneita loftslagsvísindum.
En skoðum nú nýlega fullyrðingu Dr. Schmitt um hafísinn og hvernig honum tókst að sérvelja gögnin (e. cherry picking cherry = kirsuber) til að þyrla ryki í augu áheyrenda sinna.
[...]
Myndbandið má sjá á loftslag.is, Á tilboði: Sérvalin kirsuber.
Tengt efni á loftslag.is Greenman3610 myndbönd:
Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 09:05 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
10.2.2011 | 08:19
Massabreytingar Grænlandsjökuls
Hér fyrir neðan er stutt myndband sem sýnir breytingar í massa Grænlandsdjökuls (Greenlands Ice Sheet - GIS). Þessar massabreytingar eru reiknaðar út frá þyngdarbreytingum sem gervihnötturinn GRACE mældi á tímabilinu 5. apríl 2003 til 25 júlí 2009. Í þessu myndbandi sést massabreyting á 10 daga fresti og með 200 km upplausn.
Hér fyrir neðan má síðan sjá framhaldið, en hin aukna massabreyting Grænlandsjökuls hélt áfram, samkvæmt úrvinnslu á gögnum frá GRACE:
Massafrávik Grænlandsjökuls út frá úrvinnslu gagna frá GRACE (skeptical science).
Tengt efni á loftslag.is
- Gestapistlill: Jöklabreytingar og hækkun sjávarborðs heimshafanna
- Massatap Grænlandsjökuls til 2010
- Minni bráðnun jökulbreiðanna
- Bráðnun Grænlandsjökuls til norðvesturs
- Hvenær fer bráðnun Grænlandsjökuls á fullt?
Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 09:58 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
8.2.2011 | 22:19
Svar: Hjarðhugsun Ágústar
Eflaust hafa einhverjir tekið eftir færslu Ágústar Bjarnasonar um Hjarðhugsun, en þar hafa nokkrir komið með athugasemdir, meðal annars um loftslagsvísindamenn, mannfræðinga, vistfræðinga og skógræktarfrömuði. Því er það undarlegt að eftirfarandi athugasemd skuli ekki hafa fengið birtingu, en skýring Ágústar er þessi:
Höskuldur Búi Jónsson:
Þú verður að fyrirgefa. Þessi pistill fjallar ekki um loftslagsmál. Hin langa ritgerð þín um þau mál verður því ekki birt.
Með kveðju.
Það er því með ánægju sem við á loftslag.is birtum athugasemdina hér í heild:
Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 22:24 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (25)
8.2.2011 | 08:58
Efasemdir eða afneitun
Endurbirting færslu frá síðastliðnu vori.
Tölublað New Scientist, frá 15. maí, er sérstaklega helgað umræðu um tímaskeið afneitunar (e. Age of Denial). Í blaðinu er rætt um ýmiskonar afneitun á vísindum, þar með talið afneitun á loftslagsvísindum. Það virðast vera svipaðar aðferðir notaðar við afneitun vísinda í sambandi við tengsl krabbameins tóbaksnotkunnar og afneitun á loftslagsvísindum.
Mig langar að benda á grein úr þessu tölublaði, sem nefnist, Lifað í afneitun: Þegar efasemdarmaður er ekki efasemdarmaður (e. Living in denial: When a sceptic isnt a sceptic). Í þessari grein er munurinn á efasemdarmönnum og afneitunarsinnum skoðaður. Greinin er skrifuð af Michael Shermer þar stendur meðal annars, í lauslegri þýðingu:
Hver er munurinn á efasemdarmanni og afneitunarsinna? Þegar ég kalla sjálfan mig efasemdarmann, þá á ég við að ég noti vísindalega nálgun til að leggja mat á rökin. T.d. mun efasemdamaður um loftslagsmál, skoða hverja staðhæfingu fyrir sig og varfærnislega skoða rökin og er tilbúinn að fylgja staðreyndunum þangað sem þær leiða hann.
Sá sem afneitar loftslagsvísindunum, er með fyrirfram ákveðnar skoðanir og fer í gegnum gögnin með notkun hlutdrægrar staðfestingar sem er hneigðin til að leita að og finna gögn sem staðfesta fyrirfram ákveðnar skoðanir og vísa öðru á bug.
Í greininni er rætt um efasemdar í sambandi við vísindalegar aðferðir, þar sem nota þarf gagnrýna hugsun til að skoða gögn og mælingar. Það má segja að til að vera vísindamaður, þá þurfi að koma til nokkuð mikið af hugsun byggða á efasemdum og gagnrýnni hugsun.
[...]
Nánar um þetta á loftslag.is, Efasemdir eða afneitun
Tengt efni af loftslag.is:
6.2.2011 | 19:45
Mótsagnarkennt eðli röksemda "efasemdarmanna" um hnattræna hlýnun
Það virðist vera merki um styrk kenningarinnar, um hækkun hitastigs af völdum losunar manna á CO2, að efasemdarmennirnir geta ekki komið sér saman (ekki einu sinni innra með sjálfum sér persónulega) hver andmælin eiga að vera. Ef það væri raunverulegur veikleiki í kenningunni, þá ættu efasemdarmenn að geta bent á þann veikleika og komið með mótsagnarlaus rök. Þeir virðast frekar ætla að notast við núverandi aðferðafræði sína, sem er að fleygja öllu mögulegu fram sem rökum, í óljósri von um að eitthvað af þeim haldi vatni. Það myndi auðvelda verulega allar umræður við efasemdarmenn ef þeir myndu ákveða hver andmæli sín varðandi kenninguna væru, í stað núverandi ástands þar sem rökfærsla dagsins virðist ráða för, alveg óháð því hver rök gærdagsins voru og hugsanlegra mótsagna í rökfærslunum.
[...]
Að lokum má svo skoða orðið sem ég hef sett innan gæsalappa í færslunni, en hvers vegna ætli það sé nú? Það má vel færa rök fyrir því að efasemdarmenn nái ekki nógu vel að skilgreina þá sem hafa þá nálgun við vísindin sem eru útskýrð hér að ofan, þar sem nýjar röksemdir og mótsagnir virðast ráð ferðinni eftir því hvernig vindar blása þann daginn. Afneitunarsinnar er hugsanlega betri skilgreining á sumum þeirra sem þetta stunda, enda nota þeir vel þekktar aðferðir við nálgun sína. Nokkrar helstu aðferðir afneitunar eru:
- Samsæriskenningar
- Sérvalin gögn (e. cherry-picking)
- Fals sérfræðingar
- Ómögulegar eftirvæntingar (einnig þekkt sem færanleg markmið)
- Almennar rökleysur
Alla færsluna má lesa á loftslag.is, Mótsagnarkennt eðli röksemda efasemdarmanna um hnattræna hlýnun
Tengt efni á loftslag.is:
- Rökleysur loftslagsumræðunnar
- Helstu sönnunargögn
- Mýtusíðan
- Mýta Það var hlýrra á miðöldum
- Mýta - Hlýnunin nú er af völdum sólarinnar
- Mýta Jafnvægissvörun loftslags er lág