Fyrirlestrar Kunda Dixit – Loftslagsbreytingar og bráðnun jökla Himalæjafjalla

Loftslagsbreytingar og bráðnun jökla Himalæjafjalla
Fimmtudagurinn 11. nóvember, kl. 16.30, Háskólatorgi, stofu 105

Í fyrirlestrinum fjallar Kunda Dixit um áhrif loftslagsbreytinga á Himalæjafjöllin, þ.e. hvernig hlýnun jarðar er að bræða þessa miklu vatnsturna Asíu. Kunda Dixit mun sýna myndir frá Nepal, en á þeim sést glögglega að sífrerar Himalæjafjallanna eru að hverfa um þrisvar sinnum hraðar en á öðrum stöðum í heiminum. Hvaða áhrif hefur þessi þróun á Nepal og svæðið sem heild? Hvernig geta fátæk lönd tekist á við vandamál sem þau áttu engan þátt í að skapa? Hvernig fjalla fjölmiðlar um þetta ástand?

Fundarstjóri: Guðmundur Páll Ólafsson náttúrufræðingur og rithöfundur.

Þetta er fyrri fyrirlesturinn af tveimur, sá seinni fjallar um blaða og fréttamennsku á átakatímum, sjá nánar, Fyrirlestrar Kunda Dixit – Loftslagsbreytingar og bráðnun jökla Himalæjafjalla 

Tengt efni á loftslag.is:

• Himalayajökla og hlýnun andrúmslofts
• Jöklar Himalaya og álitshnekkir IPCC
• Ted | Myndskeið af hreyfingu jökla
• Bráðnun jökulbreiðna Grænlands

 

Aðgerðaáætlun í loftslagsmálum

Auglýsing frá umhverfisráðuneytinu:

Yfirlýsing frá breska jarðfræðafélaginu um loftslagsbreytingar

Breska jarðfræðafélagið (e. Geological Society of London) hefur útbúið yfirlýsingu um loftslagsbreytingar, þar sem áhersla er lögð á jarðfræðigögn og hvað þau segja okkur. Jarðfræðigögn gefa töluverðar upplýsingar um það hvernig loftslag Jarðar hefur breyst til forna og veita mikilvægar vísbendingar um hvernig loftslagsbreytingum gæti háttað í framtíðinni. Yfirlýsingin byggir þannig á gögnum jarðfræðinnar, en ekki á nýlegum  hitastigsmælingar við yfirborð eða með gervihnöttum, né byggir yfirlýsingin á loftslagslíkönum. Það er alveg þess virði að lesa yfirlýsinguna, en þar koma fram töluverðar upplýsingar auk notadrjúgra ritrýnda heimilda (sjá tengla í lok færslunnar).

Það má lesa um nokkur lykilatriði yfirlýsingarinnar á loftslag.is, Yfirlýsing frá breska jarðfræðafélaginu um loftslagsbreytingar

Tengt efni á loftslag.is

• Yfirlýsing GSA um loftslagsbreytingar
• Metan og metanstrókar
• Súrnun sjávar hraðari en fyrir 55 milljónum ára
• Sameiginleg yfirlýsing þriggja breskra stofnana
• Yfirlýsing frá Vísindaráði Bandaríkjanna
• Spurt og svarað um sjávarstöðubreytingar

 

Að fanga hita sólar

MIT hefur tilkynnt að þeir hafi náð tímamótaskrefi sem gæti verið byrjunin að næstu kynslóð þess að fanga orku sólar. Í myndbandinu hér undir útskýrir prófessor Jeffrey Grossman hvernig efnið sem um ræðir getur fangað og sleppt orku sólar í formi hita.

Myndbandið má sjá á loftslag.is, Að fanga hita sólar.

Ítarefni:

• Catching the sun’s heat

Tengt efni á loftslag.is:

• Kolefnisbinding með nýrri tækni
• Sólarorkuver í Ohio
• Vindorka | Ný tækni – Vindstilkar
• Stærsta sjávarfalla raforkuver heims
• Líftækniiðnaður gæti stuðlað að minni losun CO2
• Rafmagnsbílar

Kolefnisbinding með nýrri tækni

Kanadískir efnafræðingar eru að rannsaka nýjar leiðir til að binda koldíoxíð sem kemur frá raforkuverum og verksmiðjum og koma því fyrir án þess að nota mikið af orku og vatni, eins og er nauðsynlegt í núverandi frumgerðum þeirrar tækni sem er skoðuð varðandi kolefnisbindingu.

Nánar þessar nýju rannsóknir á loftslag.is, Kolefnisbinding með nýrri tækni

Tengt efni á loftslag.is:

• Sólarorkuver í Ohio
• Vindorka | Ný tækni – Vindstilkar
• Stærsta sjávarfalla raforkuver heims
• Líftækniiðnaður gæti stuðlað að minni losun CO2
• Rafmagnsbílar

Og árið verður...

Við viljum vekja athygli á gestapistli á loftslag.is um hverjar séu líkurnar á að árið í ár verði það hlýjasta í tímaröð NCDC. Höfundur Halldór Björnsson sérfræðingur í Veðurfarsfræðum. Hér fyrir neðan má sjá smá brot úr pistli hans, en pistillinn í heild má sjá á heimasíðu loftslag.is - Og árið verður...

Þegar líður að árslokum er áhugavert að velta fyrir sér hvort árið sem er að líða var heitt í hnattrænu tilliti, og hvar það raðist á listann um hlýjustu ár. Frá aldamótum hafa flest árin verið á top-tíu listanum, og reyndar er eina árið á listanum sem er frá síðustu öld árið 1998. – Eins og lesendum Loftslag.is er kunnugt eru til nokkrar ólíkar samantektir á meðalhita (t.d. NCDC, GISS, CRU) og þeim ber ekki alveg saman um röðina. Rætt er um mismun gagnasafna í greininni „Hætti hlýnun jarðar eftir 1998?“, og verður sú umfjöllun ekki endurtekin hér. Hér verður einfaldlega notast við NCDC gagnasafnið eins gert var í pistlinum “Að sannreyna staðhæfingar” ásamt tölfræðiforritinu R til þess að spá í hvar árið 2010 lendi í röðinni. Það er ólíklegt að það muni mörgum sætum ef notuð eru önnur gagnasöfn.

Pistillinn er skrifaður fyrir þá sem vilja prófa sjálfir að greina þessi gögn og því er farið nokkuð ýtarlega yfir notkun tölfræðiforritsins við greininguna. Þeir sem minni áhuga hafa á notkun R ættu hins vegar að geta lesið pistilinn sér til gagns með því að hlaupa yfir R-skipanirnar en skoða myndina og skýringar sem henni fylgja.

[...]

Fleiri gestapistla má finna á loftslag.is, sjá Gestapistlar

Kíkt undir hafísinn

Í stuttmynd sem er á loftslag.is, eftir Rick Morris með Lawrence White sem sögumanni, er okkur gefið innsýn í hvernig vísindastarf fer fram á og undir ísnum á Norðurskautinu. Upptökur fóru fram í október og nóvember 2009, þar sem starfsfólkið var 5 vikur um borð í ísbrjótnum Polar Sea, þar sem þau fengu upplifun lífs síns.

Til að sjá myndbandið, vinsamlega smellið á Kíkt undir hafísinn. 

Tengt efni á loftslag.is:

• NOAA – ástand Norðurskautsins 2010
• Hafís yfirlit fyrir september ásamt umfjöllun um hafíslágmörkin tvö
• Hitastigspúslið sett saman hjá NASA
• Hafísyfirlitið a la Greenman3610
• Ísbirnir við hnignandi hafís
• Er hafís Norðurskautsins að jafna sig?

Massatap Grænlandsjökuls til 2010

Nú nýlega birti NOAA skýrslu sína um Norðurskautið, Arctic Report Card. Í skýrslunni eru ýmsar upplýsingar um stöðu loftslags á Norðurheimsskautssvæðinu. Sérstaklega má benda á þá staðreynd að sumarið 2010 var hitastig á Grænlandi það hæsta frá upphafi mælinga.

[...] 

Sjá nánar, Massatap Grænlandsjökuls til 2010 

Tengt efni á loftslag.is

• Bráðnun Grænlandsjökuls til norðvesturs
• Samhengi hlutanna – Ístap Grænlandsjökuls
• Spurt og svarað um sjávarstöðubreytingar
• Sveiflur í bráðnun Grænlandsjökuls
• Minni bráðnun jökulbreiðanna

 

La Nina og veðurfar

Kaldara hitastig í Kyrrahafinu sem tengist La Nina ástandi hafsins þar, gæti haft mikil áhrif á veðurfar í vetur. Í myndbandi frá ClimateCentral.org eru sýnd hugsanleg áhrifa La Nina fyrir veðurfar vetrarins í BNA. Nýjar spár hafa verið gefnar út, þar sem spár gera ráð fyrir hærra hitastigi í vetur (í BNA), með meiri þurrkum í Suðvestri og votari Norðvestri. Þrátt fyrir að hitastig ársins sé það heitasta á heimsvísu hingað til, þá gæti verið að kólnun samfara La Nina (á heimsvísu), muni hafa þau áhrif að minni líkur eru á að 2010 endi sem heitasta árið frá því mælingar hófust. En lítum nú á myndbandið þar sem farið er yfir þetta í örstuttu máli.

Til að sjá myndbandið smellið á eftirfarandi tengil La Nina og veðurfar.

Tengt efni á loftslag.is:

• Eru úthöfin að hitna?
• Hitastig í september og árið fram til þessa í hæstu hæðum
• Heitustu 12 mánuðir síðan mælingar hófust
• Hlýnun djúpsjávar og sjávarstaða
• Sýna gervihnattamælingar hækkandi hitastig?
• Áreiðanleiki mælinga á yfirborðshita Jarðar

Gróðurhúsaáhrifin mæld

Flestir vita  að gróðurhúsaáhrifin valda því að Jörðin er mun heitari en annars væri og að aukinn styrkur gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu er að auka þau áhrif. En fæstir þekkja þó hvað það er í raun og veru í andrúmsloftinu sem gerir það að verkum að gróðurhúsaáhrifin verða og hvers vegna lítil breyting í snefilgösum í andrúmsloftinu – líkt og koldíoxíð (CO2) – skiptir svona miklu máli.

Það hefur verið þekkt frá því á nítjándu öld að sumar lofttegundir gleypa innrauða útgeislun sem berst frá Jörðinni, sem um leið hægir á kólnun frá Jörðinni og hitar  upp yfirborð hennar. Þessar svokölluðu gróðurhúsalofttegundir eru meðal annars koldíoxíð (CO2) og vatnsgufa, auk ósons, metans og fleiri lofttegunda. Meirihluti lofttegunda í andrúmsloftinu sleppa þó þessari innrauðu útgeislun í gegnum sig, t.d. niturgas og súrefni. Auk þess má nefna að ský gleypa einnig innrauða útgeislun og leggja þar með sitt að mörkum til gróðurhúsaáhrifanna. Hins vegar þá valda ský því einnig að sólargeislar berast minna til jarðar og því eru heildaráhrif þeirra í átt til kólnunar.

Útgeislunarlitróf (e. outgoing spectral radiance) efst í lofthjúpi Jarðar, sem sýnir gleypni lofttegunda á mismunandi tíðni. Til samanburðar er sýnt með rauðu hvernig flæði er frá klassískum svarthlut er við 294°K (31°C).

Oft eru gróðurhúsaáhrifin skilgreind sem munurinn á milli yfirborðshita Jarðar og þess hitastigs sem væri ef gróðurhúsaáhrifanna nyti ekki við – en með nákvæmlega sama endurkast sólarljóss (e. albedo) frá yfirborði Jarðar – og hefur það verið reiknað um 33°C. Önnur leið til að setja gróðurhúsaáhrifin í samhengi er að mæla mismunin á innrauðri útgeislun við yfirborð Jarðar og þeirri útgeislun sem nær  út fyrir lofthjúp Jarðar. Ef ekki væru gróðurhúsaáhrif, þá væri munurinn enginn. Mælingar sýna aftur á móti að yfirborð Jarðar geislar um 150 wött á fermetra (W/m2) meira en fer út í geim.

En hvað gleypa mismunandi gróðurhúsalofttegundir mikið af útgeislun?

[...] 

Nánar á loftslag.is,  Gróðurhúsaáhrifin mæld

Tengt efni á loftslag.is

• Hvernig CO2 stjórnar hitastigi Jarðar
• CO2 – áhrifamesti stjórntakkinn
• Áhrif CO2 uppgötvað
• Mýta: Vatnsgufa er öflugasta gróðurhúsalofttegundin
• Árleg losun koldíoxíðs af mannavöldum
• Örður auka virkni metans sem gróðurhúsalofttegund
• Sveiflur í vatnsgufu í heiðhvolfinu