Spurt og svarað um sjávarstöðubreytingar

Sjávarstöðubreytingar eru með verri afleiðingum loftslagsbreytinga og þó að óvissan sé nokkur um hvaða afleiðingar verða af þeim – hvar og hversu miklar, þá þykir nokkuð ljóst að þær munu hafa slæm áhrif víða. Talið er að þær muni hafa hvað verstar afleiðingar á þéttbýlustu svæðum heims og þar sem nú þegar eru vandamál af völdum landsigs vegna landnotkunar og þar sem grunnvatn er víða að eyðileggjast vegna saltsblöndunar frá sjó. Einnig verða ýmis strandsvæði í aukinni hættu af völdum sjávarstöðubreytinga vegna sterkari fellibylja framtíðar.  

Hvernig eru sjávarstöðubreytingar mældar?

GRACE gervihnötturinn

Sjávarstöðubreytingar eru mældar á ýmsan hátt, sem síðan er samræmt til að gefa sem besta mynd. Til eru hundruðir sírita sem mæla flóð og fjöru og tengdir eru GPS mælum sem mæla lóðréttar hreyfingar landsins (landris og landsig). Einnig eru radarmælingar frá fjölmörgum gervihnöttum sem gefa upplýsingar um breytingar á sjávarstöðu yfir allan hnöttinn. Mælitæki sem mæla hitastig og loftþrýsting, ásamt upplýsingum um seltu sjávar eru einnig gífurlega mikilvæg til að kvarða gögnin, auk nýjustu og nákvæmustu gagnanna sem nú koma frá þyngdarmælingum gervihnattarins GRACE – en hann gefur nákvæmar upplýsingar um breytingu á massa, lands og sjávar. 

Yfirlitsgrein eftir Merrifield o.fl. 2009 um GLOSS (Global Sea Level Observing System) gefur nokkuð góða mynd um það hversu margar og fjölbreyttar stofnanir og einstaklingar vinna að því að kortleggja sjávarstöðubreytingar. Þessar rannsóknir eru óháðar hvorri annarri og staðfesta hverja aðra.

Rís sjávarstaða jafnt og þétt yfir allan heim?

Þegar maður heyrir tölur um sjávarstöðubreytingar, þá er yfirleitt verið að tala um hnattrænt meðaltal. Það er margt sem hefur áhrif á staðbundnar sjávarstöðubreytingar. Sem dæmi þá gætu áhrifin orðið minni hér við strendur Íslands á sama tíma og þau gætu orðið mun meiri við Austurströnd Bandaríkjanna.

[...] 

Nánar á Spurt og svarað um sjávarstöðubreytingar

Athugasemdir

[Hörður Þórðarson, 5.12.2010 kl. 21:16]

Ég held að þetta hljóti að vera það besta sem ég hef séð hérna á blogginu, frábært og hafðu kærar þakkir fyrir. Ég hvet alla sem hafa áhuga á þessu efni til að lesa greinina í heild sinni. Þarna koma fram mjög áhugaverðir hlutir, til dæmis:

"Þyngdarkraftur þessara miklu jökulmassa hefur þau áhrif nú að sjávarstaða nærri þeim jökulmössum er mun hærri en ella – ef t.d. jökulbreiðan á Grænlandi myndi bráðna, þá hefði sú bráðnun töluverð áhrif hnattrænt séð – en á móti kæmi að staðbundið, t.d. hér við Ísland, myndi sjávarstaða lækka, þrátt fyrir að meðalsjávarstöðuhækkunin um allan heim yrði um 7 m."

[Loftslag.is, 5.12.2010 kl. 23:37]

Takk fyrir hrósið Hörður, það gleður okkur að heyra þetta :)

[Emil Hannes Valgeirsson, 6.12.2010 kl. 01:09]

Það er sjálfsagt að hrósa ykkur loftslagsmönnum fyrir dugnaðinn og að nenna að standa í þessu endalausu orðaskaki við sjálfskipaða spekinga sem sjá ekkert nema samsæri í öllum hornum.

Sennilega er þó ýmislegt ekki alveg komið á hreint varðandi loftslagsmálin, kannski er vandinn ofmetinn - en hann getur líka verið vanmetin.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 6.12.2010 kl. 03:52]

Mjög sennilega ofmetinn

[Emil Hannes Valgeirsson, 6.12.2010 kl. 08:23]

Þú kannski telur þig vanmetinn, Gunnar.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 6.12.2010 kl. 09:03]

Takk fyrir Emil.

Það er fínt mál, að mínu mati, að ræða það hvernig þetta hlutirnir hanga hugsanlega saman. Við, Höski, höfum svo sem aldrei fullyrt um það hvort hin eða þessi rannsókn sé alveg pottþétt á einn eða annan hátt, sjá t.d. Yfirlýsing ritstjórnar. Það er alveg öruggt að vandinn er á einhverjum sviðum ofmetin á öðrum vanmetin, enda mikið flækjustig og ýmis atriði geta haft ýmist jákvæða eða neikvæða svörun við hækkandi hitastigi og við höfum svo sem oft bent á óvissuna. Það er þó alveg víst, í mínum huga, að loftslagsvandinn er raunverulegur.

Það þarf að vissu marki að svara þessum sjálfskipuðu "spekingum" sem ekki vilja ræða málin nema á sinn eigin hátt og misskilja helst allt sem við segjum vegna eigin fordóma á fræðunum, en hvað um það, það er bara hluti af "vinnunni" okkar, stundum er það gefandi og fróðlegt, í öðrum tilfellum alls ekki.

Ég væri persónulega til í að ræða hvern pistil fyrir sig t.d. á þeim nótum hvað liggur á bak við rannsóknir eða mælingar sem um er rætt, hverjar eru hugsanlega líkur á því að ákveðnar spár gangi eftir og á hvaða hátt það geti hugsanlega orðið, svo dæmi sé tekið. Ég sakna þeirrar umræðu, en það virðist oft kaffærast í einhverjum fullyrðingum og hjómi "efasemdarmanna", t.d. einhliða fullyrðingar um að þetta sé allt mjög sennilega ofmetið, án frekari röksemda þar um.

Svo við komum aðeins inn á þennan pistil, þá bendir ýmislegt til að það geti verið erfitt að sjá fyrir hugsanlegar afleiðingar hækkandi sjávarstöðu, bæði varðandi það hvar sjávarstaðan muni hækka meira og hvar minna, sjá t.d. nýlega grein í Spiegel sem skoðar þessi mál, The Uncertainties of Global Warming, þar sem eru tekin viðtöl við allavega sérfræðinga. Þar kemur m.a. fram að þessir þættir verða teknir ýtarlegar fyrir í næstu skýrslu IPCC, sem á að koma út 2014, en áður. Mér finnst það mjög áhugavert að spá í að sjávarstaðan muni hugsanlega hækka á ólíkan hátt eftir svæðum og jafnvel lækka einhverstaðar, þó svo meðaltalið fari hækkandi - mjög fróðlegar vangaveltur.

[Valdimar Samúelsson, 6.12.2010 kl. 09:05]

Mjög fróðleg síða hér enda gaman að fylgjast með vísindum.

Er nokkur hér sem gæti bent mér á myndrænt online Kort af N Atlandshafinu með dýpistölum og öllu.  

[Höskuldur Búi Jónsson, 6.12.2010 kl. 10:12]

Sæll Valdimar og við þökkum hrósið.

Ég veit ekki hvar maður finnur kort af N-Atlantshafi, en kannski erum við komnir á rétta slóð hér: NOAA - Global Seafloor Topography from Satellite Altimetry

[Ágúst H Bjarnason, 6.12.2010 kl. 11:20]

Vér brosum

[Ágúst H Bjarnason, 6.12.2010 kl. 11:52]

Hvers vegna ér ég brosandi?  Vegna þess að yfirborð sjávar hefur ekki verið að rísa neitt óvenjulega undanfarna áratugi, og hvað þá síðustu ár þegar það ætti að rísa hraðar samkvæmt því sem sumir halda fram.

Fyrri myndin hér fyrir neðan sýnir breytingar í sjávarstöðu frá 1992 þar til nú. Eins og sjá má þá rís ferillinn ekkert hraðar undanfarin ár en í upphafi tímabilsins. Kannski eitthvað hægar ef eitthvað er.

Neðri myndin er unnin úr sömu gögnum og fyrri ferillinn. Þar sést vel breytingin frá ári til árs. Eins og sjá má þá fer árleg breyting ekkert vaxandi.

Fyrri ferillinn er héðan og seinni héðan.

 

 

 Svona er raunveruleikinn...

[Höskuldur Búi Jónsson, 6.12.2010 kl. 12:08]

Ágúst: Auðvitað er það svo í ferlum þar sem náttúrulegar sveiflur eru miklar að hægt er að finna styttri tímabil þar sem náttúrulegar sveiflur yfirvinna langtímaleitni gagnanna - það þykir þó ekki bera vott um mikil vísindi að nota slíkt til að halda því fram að langtímaleitni gagnanna hafi breyst.

Hér fyrir neðan má sjá sveiflur í sjávarstöðu undanfarna rúma öld - þar sést greinilega að hækkun sjávarstöðu hefur aukist undanfarna áratugi:

 

[Höskuldur Búi Jónsson, 6.12.2010 kl. 12:11]

Ég hefði kannski frekar átt að nota mynd sem var einnig notuð í færslunni sem þetta blogg vísar í:

Hnattrænar sjávarstöðubreytingar frá 1870 til 2009 samkvæmt leiðréttum flóðagögnum (Church o.fl. 2008 og uppfært til 2009 -dökkblá lína, og Jevrejeva o.fl 2008- rauðir punktar). Gervihnattagögn með bleikum lit.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 6.12.2010 kl. 12:22]

Ágúst;

Vér höfum áður svarað yður varðandi þetta. Sjávarstöðuhækkun er núna um 3 mm á ári, eins og þér réttilega bendið á, en var t.d. tæplega 2 mm á tímabili þar á undan (talið vera um 10 - 20 cm á 20. öldinni allri), þannig að það er hægt að koma auga á breytingu yfir lengir tíma, s.s. þarna sést klárlega aukning á milli tímabila. Annað er það eru alltaf sveiflur í svona mælingum, þannig að það er ekki víst að aukninginn sé jöfn yfir styttri tímabil (eins og það tímabil sem þér bendið á). En það er alveg ljóst í þessum gröfum, sem þér bendið á, að sjávarstaða fer hækkandi um þessar mundir sem samsvarar ca. 30 cm á 100 árum, sem er innan þeirrar spár sem kom fram í síðustu skýrslu IPCC. En núna eru vísindamenn farnir að skoða meira áhrif sem hugsanleg bráðnun jökulhvelfa getur haft á sjávarstöðubreytingar sem gæti haft áhrif til frekari hækkunar en sem fyrri spár gera ráð fyrir. Þannig að gögn yðar, sem brosið svo mikið, styðja vorar rökfærslur, takk fyrir það, kæri Ágúst :)

PS. Þetta er flest allt útskýrt ágætlega í færslunni (mýta), Eru einhverjar sjávarstöðubreytingar í gangi?, þar eru m.a. sýnd svipuð gröf og okkar kæri Ágúst bendir á - alltaf gaman að velta þessu fyrir sér á málefnalega hátt :)

[Emil Hannes Valgeirsson, 6.12.2010 kl. 13:54]

Hafa menn velt fyrir sér tengslum sjávarstöðu við ENSO sveiflurnar? Greinileg hækkun á sér stað 1998 þegar stóri El Nino var á Kyrrahafi og svo líka seint á árinu 2009. Núna er lækkun vegna La Nina. Ef margir El Ninjóar koma í röð er líklegra að sjávarborð hækki hraðar en annars og öfugt.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 6.12.2010 kl. 14:29]

Góð spurning Emil.

Ég myndi halda að þetta væri einn af þáttunum sem hafa áhrif á að við eigum erfitt með að sjá jafna aukningu á hækkun sjávar til skemmri tíma. Þ.e. að náttúrulegir þættir eins og t.d. El Nino og La Nina (sem hafa áhrif á hitastig sjávar) hafi áhrif til skemmri tíma og trufli "merkið" (draga úr og auka) ef svo má að orði komast. Reyndar fann ég ekki mikið um þetta í fljótu bragði, nema smá á skepticalscience.com, þar sem aðeins er imprað á þessu, sjá Visual depictions of Sea Level Rise, þar stendur m.a. eftirfarandi:

The correlation with variations in Sea Surface Temperature and also with PDO, NAO, El Nino and La Nina events is marked, and the influence of Westerly equatorial ocean currents and other currents and prevailing wind systems is also apparent.

Þar má einnig sjá stutt myndbönd til útskýringar.

Það væri fróðlegt ef hægt væri að finna meira um þetta.

[Ágúst H Bjarnason, 6.12.2010 kl. 19:44]

Það hlýtur að kæta fleiri en mig að ekki er að sjá á ferlinum yfir tímabilið sem gervihnattamælingar ná yfir (1992-2010) að nein breyting til örari hækkunar hafi átt sér stað. Undir lokin örlar aðeins á minni breytingu, en það er varla marktækt.

Ég hefði ferkar átt von á að sjávarborð hækkaði hraðar og hraðar og að ferillinn sveigði uppávið, a.m.k. miðað við spádóma sem sést hafa.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 6.12.2010 kl. 21:23]

Þetta er allt innan spárammans Ágúst, og frekar við efri mörkin, þannig að það er órökrétt að einblýna á mjög stutt tímabil og álykta um að núna getum við bara andað léttar í ótímabærri kæti. Sjávarborð hækkar hraðar núna en fyrir 1994 og eins og Höski bendir á er aukningin sjáanleg þegar litið er til lengri tíma en einungis síðustu ára. Fyrir utan svo að nýrri rannsóknir benda til að sjávarstöðubreytingarnar geti orðið meiri en áður var spáð, vegna aukinnar bráðnunar jökulbreiðanna á Grænlandi og hluta Suðurskautsins (sem ekki var haft með í síðustu spám IPCC).