Fęrsluflokkur: Afleišingar

Hvenęr fer brįšnun Gręnlandsjökuls į fullt?

Bloggfęrsla žżdd af Skeptical Science og einnig birt žar

Eitt af žvķ sem vķsindamenn hafa įhyggjur af er óstöšugleiki jökulbreišanna į Gręnlandi og į Sušurskautinu. Ef Gręnlandsjökull brįšnar aš fullu, žį žżšir žaš allt aš 7 m hękkun sjįvarstöšu. Aš sama skapi žį myndi Vestur Sušurskautiš valda um 6 m sjįvarstöšuhękkun. Austur Sušurskautiš myndi sķšan valda um 70 m hękkun sjįvarstöšu, en sś jökulbreiša er ólķklegust til aš verša fyrir mikilli brįšnun. Žvķ er mikilvęgt aš rannsaka višbrögš žessara jökulbreiša viš hlżnun jaršar.

Nżlega kom śt grein (Stone 2010), en höfundar hennar įętla aš styrkur CO2 ķ andrśmsloftinu, sem yrši til žess aš brįšnun Gręnlandsjökuls fęri į fullt, sé į bilinu 400-560 ppm. Viš nśverandi losun CO2 śt ķ andrśmsloftiš žį veršur styrkur žess oršiš 400 ppm innan 10 įra.

Žó žaš sé įkvešin óvissa um ešli jökulbreišanna, žį eru żmsar vķsbendingar um žaš hvernig jökulbreišur hegši sér viš hlżnun jaršar. Ef viš skošum Gręnlandsjökul nįnar, hvaš segja męlingar okkur žį aš sé aš gerast į Gręnlandi? Žyngdarmęlingar frį gervihnöttum sem męla massajafnvęgi hafa sżnt aš Gręnlandsjökull er aš missa massa hrašar og hrašar (Velicogna 2009).


Mynd 1: Breytingar ķ jökulmassa Gręnlandsjökuls įętlaš śt frį žyngdarmęlingum śr gervihnettinum GRACE.Ósķuš gögn eru meš blįa krossa og raušir krossar žegar bśiš er aš sķa frį įrstķšabundinn breytileika. Besta annars stigs leitnilķna er sżnd sem gręn lķna (Velicogna 2009).

*******

Vinsamlega lesiš alla fęrsluna į Loftslag.is:


Sśrnun sjįvar

Viš höfum ķ nokkrum fęrslum aš undanförnu fjallaš um sśrnun sjįvar. Sśrnun sjįvar (e. ocean acidification) er aukaafurš losunar į CO2 śt ķ andrśmsloftiš og oft kallaš ”hitt CO2-vandamįliš”. Vegna aukningar CO2 ķ andrśmsloftinu gleypir sjórinn aukiš magn CO2 og viš žaš verša efnaskipti sem breyta pH gildi sjįvar og lękkar kalkmettun sjįvar. Einnig er talin hętta į žvķ aš hlżnun sjįvar geti valdiš aukningu į žvķ aš metan losni śr sjįvarsetlögum sem myndi efnasambönd viš sjóinn meš sömu įhrifum.

Hęgt er aš lesa nįnar um sśrnun sjįvar į Loftslag.is. Ķ nokkrum fęrslum aš undanförnu höfum viš fjallaš nįnar um žetta mįl. Viš höfum m.a. gert žaš til aš minna į fyrirlestur Jóns Ólafssonar haffręšings, sem veršur į laugardaginn nęstkomandi (20. febrśar). Erindi hans kallast Sjór, sśrnun og straumar og er hęgt aš nįlgast frekari upplżsingar um erindiš į Loftslag.is.

Ķtarefni



Afleišingar

loftslagŽaš er gert rįš fyrir margskonar mögulegum afleišingum af hękkandi hitastigi. Ekki er hęgt aš festa nišur hvernig žróuninn mun verša ķ framtķšinni, en flestar spįr gera rįš fyrir hękkandi hitastigi į nęstu įrum og įratugum. Hvernig mögulegar afleišingar af žeirri hitastigshękkun verša, mun vęntanlega verša misjafnt eftir svęšum. Ekki er hér ętlunin aš taka afstöšu um žaš hvort tryggingafélögin hafi reiknaš rétt ķ žessu tilfelli sem fréttin fjallar um.

Į heimasķšunni Loftslag.is höfum viš skrifaš żmislegt um afleišingar loftslagsbreytinga og framtķšina, m.a. eftirfarandi:


mbl.is Tryggingafélög żkja loftslagstjón
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Sśrnun sjįvar

loftslagAuk hlżnunar jaršar, žį hefur losun CO2 (koldķoxķšs) śt ķ andrśmsloftiš önnur og minna žekkt įhrif, svokallaša sśrnun sjįvar (e. ocean acidification). Frį aldamótunum 1800 hefur sjórinn gleypt einn žrišja af losun manna į CO2 og hefur sjórinn žvķ veriš eins konar sķa sem minnkaš hefur įhrif CO2 į hlżnun jaršar – en um leiš hefur žaš haft įhrif į efnafręši sjįvar. Sśrnun sjįvar (e. ocean acidification) er žvķ einskonar aukaafurš losunar į CO2 śt ķ andrśmsloftiš og oft kallaš ”hitt CO2-vandamįliš”.

Viš höfum tekiš žetta fyrir į Loftslag.is, mešal annars į eftirfarandi sķšum:


Mikilvęgur fundur

Fundurinn ķ Kaupmannahöfn er mikilvęgur žįttur žess aš rķki heims komi saman og ręši um losun gróšurhśsalofttegunda og hugsanlegar afleišingar hennar. Hvaš kemur śt śr fundinum, mun tķminn leiša ķ ljós, en žaš eru mörg atriši sem žarf aš skoša nįnar og ekki er ljóst hver įrangurinn veršur. Mešal žess sem žarna veršur rętt eru žęr framtķšar lausnir og mótvęgisašgeršir sem grķpa žarf til. Vęntanlega veršur losun gróšurhśsalofttegunda rędd meš žaš fyrir augum aš draga śr losun. Fundurinn fjallar einnig aš miklu leiti um žaš hvernig ašgeršir verša fjįrmagnašar į milli landa, sem er pólķtķskt mįl sem gęti reynst flókiš aš leysa.

Hęgt er aš lesa nįnar um žetta į Loftslag.is.


loftslag.is
mbl.is Danir bjóša 191 žjóšarleištoga į fund
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Norręni loftslagsdagurinn - Loftslag framtķšar

Norręni loftslagsdagurinn er ķ dag. Viš erum ekki meš sérstaka umfjöllun um hann, en viš viljum ķ tilefni dagsins birta hér vangaveltur um loftslag framtķšarinnar.

Framtķšin

Žaš er margt óljóst um loftslag framtķšarinnar, žvķ žaš er alltaf erfitt aš spį um framtķšina meš öllum žeim fjölda breyta sem skoša žarf. Breytingarnar verša lķka ólķkar eftir žvķ hvar į jöršinni mašur drepur nišur, t.d. mun į sumum stöšum verša meiri śrkoma en annarsstašar meiri žurrkur o.s.frv. Žaš eru margir žęttir sem rįša žarf ķ og erfitt aš spį nįkvęmlega um hvaš gerist į öllum svęšum. Hękkandi hitastig hefur žvķ margskonar afleišingar sem nįnar er fariš ķ į öšrum sķšum žessa vefs. Hér veršur fjallaš um loftslag framtķšarinnar.

Hitastigshękkun

Lķtum fyrst į hversu mikil hitastigs hękkunin er talin geta oršiš. Myndin hérundir sżnir nokkrar svišsmyndir fyrir framtķšina. Ķ žessum svišsmyndum er žaš styrkur koldķoxķšs ķ framtķšinni sem gefur til kynna hvert hitastigiš ķ framtķšinni getur oršiš. Hitastigiš er boriš saman mišaš viš ólķkar svišsmyndir um losun gróšurhśsalofttegunda ķ framtķšinni. Žarna kemur vel fram aš hęrri styrkur gróšurhśsalofttegunda er talinn hafa bein įhrif į hitastig. En hvaš žżšir žaš aš hitastigiš hękki og mun hitastigsbreytingin og žessar loftslagsbreytingar hafa sömu įhrif į öllum svęšum?

Hitastigsbreytingar samkvęmt spįm, tekiš śr skżrslunni "Hnattręnar loftslagsbreytingar og įhrif žeirra į Ķslandi" (smelliš į myndina til aš fį hana ķ fullri stęrš)

Samkvęmt spįlķkönum mun hitastigiš viš Noršurpólinn stķga meira en mešaltališ. Myndin hérundir sżnir spįr um hękkun hitastigs į įkvešnum tķmabilum eftir įkvešnum svišsmyndum. Lķkurnar į žvķ hversu stórar hitastigsbreytingarnar geta oršiš eru sżndar til vinstri ķ myndinni. Svišsmyndirnar eru unnar eftir sömu framtķšarsvišsmyndum og į myndinni hér aš ofan.

 

Spį um mešaltalshita

Ferill hitastigshękkunar

Žaš er algengur miskilningur um žessi fręši, aš til aš kenningin geti veriš rétt, žį žurfi hitastig aš hękka įlķka į milli svęša og jafnt yfir tķmabil. Ž.e. aš ekki sé plįss fyrir tķmabundnar sveiflur eša aš um sé aš ręša mun į milli svęša. Ķ myndinni hér aš ofan er gert rįš fyrir įkvešnum mun į milli svęša, ž.e. aš įhrifin séu mismunandi eftir žvķ hvaša svęši er skošaš. Nęsta mynd sżnir dęmi um hugsanlegan feril hitaaukningar. Eins og sjį mį er ferillinn skrikkjóttur, sem er afleišing margskonar nįttśrulegra ferla og breytileika sem hafa įhrif į hitastigssveiflur til lengri tķma. Žaš er lang lķklegast aš żmsir nįttśrulegir ferlar muni hafa įhrif į hvernig žessi ferill mun lķta śt ķ framtķšinni og žessi mynd er tilraun til aš sżna fram į dęmi um žaš (žetta er ekki spį).  Žaš er lķka hęgt aš ķmynda sér aš ef engin hitastigsbreyting vęri, ž.e. aš lķnan vęri lįrétt, žį myndu einnig koma fram sveiflur vegna nįttśrulegs breytileika, en ķ žvķ tilfelli myndu žęr sveiflur verša ķ kringum lįrétta lķnu.

Skrikkjótt hlżnun, dęmi um hitaferil, tekiš śr skżrslunni "Hnattręnar loftslagsbreytingar
og įhrif žeirra į Ķslandi" (smelliš į myndina til aš fį hana ķ fullri stęrš)

Śrkoma, žurrkar og vešurfyrirbęri

Spįr um śrkomu og žurrka eru einnig mjög breytilegar eftir svęšum. Žaš er bęši gert rįš fyrir eyšimerkurmyndunum į Spįni og aukinni gróšursęld ķ Sahara. Af žessu mį sjį aš žaš er ekki aušvelt aš spį um framtķšina og hękkandi hitastig hefur ólķkar svišsmyndir eftir žvķ hvar mašur er ķ heiminum og eftir žvķ hvaša svišsmynd mašur skošar. Į nęstu mynd er litiš nįnar į einstök vešurfarsleg fyrirbęri og lķkurnar į žvķ aš žau gerist ķ framtķšinni og hvaša hugsanlegu afleišingar žaš gęti haft. Žaš er tališ nįnast öruggt aš į flestum landsvęšum verši heitara meš fęrri köldum dögum og nóttum, įsamt fleiri heitum dögum og nóttum. Žaš er tališ mjög lķklegt aš žaš komi fleiri hitabylgjur en įšur į flestum landsvęšum. Fleiri atburšir meš stórśrkomu eru taldir mjög lķklegir į flestum svęšum. Žetta er hęgt aš skoša ķ töflunni hérundir įsamt hugsanlegum afleišingum į įkvešnum svišum.

Spįr um hugsanlega tķšni vešurfars atburša, tekiš śr skżrslu vinnuhóps 2 hjį Millirķkjanefnd Sameinušu žjóšanna um loftslagsmįl (IPCC), bls. 18, klikkiš į myndina til aš sjį ķ fullri stęrš.

Žegar vķsindamenn nota orš eins og nįnast öruggt, mjög lķklegt og lķklegt, žį er veriš aš tala um lķkur į įkvešnum atburšum unniš śt frį tölfręši. Į spurningar og svör sķšunni mį sjį hvaš hvert hugtak merkir og tölfręšilegu lķkurnar sem liggja į bak viš oršin.

Nišurstaša

Helsta nišurstašan er sś aš lķklega veršur heitara i framtķšinni, meš meiri öfgum ķ vešri. Į sumum svęšum veršur meiri śrkoma į öšrum veršur meira um žurrka. Hitastigshękkunin er ekki algerlega lķnuleg heldur munu koma fram nįttśrulegar sveiflur eins og hingaš til.

Heimildir og frekari upplżsingar:

Skżrsla vinnuhóps 2 Millirķkjanefnd SŽ um loftslagsmįl (IPCC)
Skżrslan “Hnattręnar loftslagsbreytingar og įhrif žeirra į Ķslandi” Umhverfisrįšuneytiš 2008
Kenningin

[Žetta er undirsķša af heimasķšunni Loftslag.is]


Er jöršin aš hlżna?

Žaš vęri fróšlegt aš vita hvaša gögn Umhverfisrįšherra Indlands er aš vitna til, viš skošum žaš hugsanlega nįnar į nęstu dögum. Žaš viršist ekki vera sem hann efist um aš hitastig hafi hękkaš į undanförnum įrum og įratugum. Viš tókum fyrir spurninguna "Er jöršin aš hlżna?" į sķšunni Loftslag.is į dögunum, sjį fęrslu hérundir.

---

Žaš eru žrjįr góšar spurningar sem gott er aš hafa ķ huga žegar rętt er um loftslagsbreytingar og žį hnattręnu hlżnun jaršar sem vķsindamenn telja aš séu af mannavöldum:

  • Er jöršin aš hlżna?
  • Veldur CO2 hlżnuninni?
  • Er aukning į CO2 af völdum manna?

Ef hęgt er aš svara žessum spurningum jįtandi meš sannfęrandi vķsindalegum hętti, žį hlżtur hver sį sem er vķsindalega ženkjandi aš komast aš sömu nišurstöšu og mikill meirihluti vķsindamanna: ž.e. aš jöršin sé aš hlżna vegna aukningar CO2 ķ andrśmsloftiš af mannavöldum. Ķ žessari bloggfęrslu lķtum viš į fyrstu spurninguna.

Er jöršin aš hlżna?

Žaš viršist augljóst ef skošaš er lķnurit meš hitastigi frį žvķ fyrir aldamótin 1900 aš jöršin er aš hlżna:

Hitastig jaršar frį žvķ męlingar hófust (Gögn frį GISS).

Hitastig jaršar frį žvķ męlingar hófust (gögn frį GISS).

Undanfarin tvö til žrjś įr hafa heyrst raddir um žaš aš jöršin sé ekki aš hlżna, heldur sé hśn aš kólna (žęr raddir hafa nś žagnaš aš mestu en heyrast žó einstöku sinnum). Žar er į feršinni óvenjuleg tölfręši sem snżst um žaš aš velja heitasta įriš sem kostur er į sem višmišun. Oftast er žį notaš įriš 1998 sem var heitasta įriš samkvęmt flestum gögnum og einkenndist af óvenju sterkum El Nino sem magnaši upp hnattręnt hitastig žaš įr. Sķšan er dregin bein lķnu frį žeim toppi og aš stöšunni eins og hśn var ķ fyrra, en žį var hitastig lęgra en nęstu įr žar į undan, vegna La Nina vešurfyrirbęrisins ķ Kyrrahafinu.

Er ad hlyna 1

Nokkur hitastigslķnurit sķšustu 30 įra, įsamt leitnilķnum. Auk žess var dregin ein bein lķna frį toppnum 1998 og sirka til dagsins ķ dag (ath: žaš er ekki leitnilķna - trend line).

Žaš er żmislegt sem gerir žessa ašferšafręši vitlausa viš aš meta hvort jöršin er aš hlżna hnattręnt. Ķ fyrsta lagi er beinlķnis rangt tölfręšilega séš aš draga einfaldlega beina lķnu frį tveimur punktum lķnurits til aš meta leitni gagnanna į žvķ tķmabili en rétt reiknuš leitnilķna (e. trend line) sżnir alls ekki leitni eins og teiknuš er hér fyrir ofan. Fyrir ofangreind gögn žį er rétt reiknuš leitnilķna nįnast flöt ef tekin er tķmabiliš frį įrinu 1998 til dagsins ķ dag, sem eins og nęsti punktur bendir til er vitlaus ašferšafręši.

Ķ öšru lagi, žį er žetta of stuttur tķmi til aš meta breytingar ķ loftslagi. Nįttśrulegar sveiflur einkenna endapunktana og žęr sveiflur eru meiri en sem nemur hlżnun af mannavöldum (sem er tęplega 0,2°C į įratug). Nįttśrulegar sveiflur eiga žvķ aušvelt meš aš yfirgnęfa undirliggjandi hlżnun į svona stuttum tķma. En hlżnunin heldur įfram og fyrr en varir veršur vart viš uppsveiflu aftur eins og viš erum aš sjį nśna – meš vaxandi El Nino. Meš žvķ aš leišrétta fyrir nįttśrulegum sveiflum ķ ENSO (El Nino/La Nina), žį fer ekki milli mįla aš enn er hlżnun ķ gangi:

Hér eru sżndir hitastigsferlar frį tveimur mismunandi rannsóknum og žykku lķnurnar sżna leišréttingu fyrir sušurhafssveiflunni (frį realclimate.org).

Hér eru sżndir hitastigsferlar frį Hadley Center og GISS (brotalķnur). Žykku lķnurnar sżna leišréttingu fyrir ENSO (frį realclimate.org).

 Žaš er reyndar spurning hvort nokkur pįsa sé ķ hlżnuninni, žótt ekki sé leišrétt fyrir ENSO. Ef skošaš er hnattręnt hitastig frį GISS stofnuninni (Goddard Institute for Space Studies) žį er ekki hęgt aš sjį aš nokkur pįsa hafi oršiš. Kosturinn viš GISS gögnin eru aš žau męla hitastig yfir allan hnöttinn og žar meš Noršurskautiš, sem undanfarin nokkur įr hefur veriš óvenju heitt – fyrir vikiš fęrist metįriš yfir į 2005:

Hnattręnt hitastig samkvęmt GISS gögnum frį įrinu 1980. Rauša lķnan sżnir įrleg gögn, stóri rauši kassinn sżnir brįšabirgšagögn fyrir įriš 2009 śr frį hitastigi frį janśar-įgśst. Gręna lķnan sżnir 25 įra leitnilķnu (0,19°C į įratug). Blįa lķnurnar sżna sķšustu tvęr tķu-įra leitnilķnur (0,18°C į įratug fyrir 1998-2007, 0,19°C fyrir 1999-2008).

Hnattręnt hitastig samkvęmt GISS gögnum frį įrinu 1980. Rauša lķnan sżnir įrleg gögn, stóri rauši kassinn sżnir brįšabirgšagögn fyrir įriš 2009 śt frį hitastigi frį janśar-įgśst. Gręna lķnan sżnir 25 įra leitnilķnu (0,19°C į įratug). Blįa lķnurnar sżna sķšustu tvęr tķu-įra leitnilķnur (0,18°C į įratug fyrir 1998-2007, 0,19°C fyrir 1999-2008).

 Meš žvķ aš greina tķu įra leitnilķnur fyrir öll įrin (ž.e. 1990-1999, 1991-2000 o.sv.frv), žį hafa žęr allar veriš į milli 0,17 og 0,34°C hlżnun į įratug – sem er svipaš og bśist er viš aš sé vegna hlżnunar af mannavöldum.

Žaš er žvķ nįnast sama hvernig litiš er į žessi gögn ef notašar eru višurkenndar ašferšir, aš augljóst er aš žaš er aš hlżna. En ekki nóg meš žaš - mikill hluti hitans veršum viš ekki var viš ķ žessum hitamęlingum sem eru geršar viš yfirborš jaršar.

Hafiš er aš gleypa orku

Hnattręn hlżnun er – hnattręn. Öll jöršin er aš gleypa ķ sig hita vegna orkuójafnvęgis. Lofthjśpurinn er aš hitna og hafiš er aš gleypa orku, sem og landiš undir fótum okkar. Einnig er ķs aš taka til sķn hita til brįšnunar. ‘Til aš skilja heildarmyndina hvaš varšar hnattręna hlżnun, žį veršum viš aš skoša žį varmaorku sem jöršin ķ heild er aš taka til sķn.

Skošaš hefur veriš orkujafnvęgi jaršarinnar frį 1950-2003, žar sem lögš eru saman hitainnihald hafsins, lofthjśpsins, lands og ķss. Hafiš sem er langstęrsti hitageymirinn var męldur ķ efstu 700 metrunum, aš auki var tekiš meš gögn nišur į 3000 metra dżpi. Hitainnihald lofthjśpsins var reiknašur śt frį yfirboršsmęlingum og hitainnihaldi vešrahvolfsins. Hitainnihald lands og ķss (ž.e. orkan sem žarf aš bręša ķs) var einnig tekiš meš:

Hitainnihald jaršar frį 1950-2003 (mynd frį Skeptical Science).

Hitainnihald jaršar frį 1950-2003 (mynd frį Skeptical Science).

Žaš er nokkuš greinilegt į žessari mynd aš hlżnun jaršar hefur veriš töluverš frį 1950 til allavega 2003 – samt mį sjį nokkuš af nįttśrulegum sveiflum. Žessi gögn nį žó ekki lengra en til įrsins 2003, en eins og sést į myndinni žį er hafiš langstęrsti hitageymirinn og žvķ rétt aš skoša hvaš er bśiš aš vera aš gerast ķ hafinu sķšan 2003.

Frį 2003 hafa fariš fram hitamęlingar meš Argos-baujunum, sem er kerfi bauja sem aš męla hitastig sjįvar (įsamt seltu og fleira), nišur į 2000 metra dżpi. Upphaflega héldu menn aš žessar baujur vęru aš sżna kólnun. Žaš rekja menn nś til skekkju vegna žrżstings, en žessar baujur sökkva nišur į įkvešiš dżpi meš vissu millibili og fljóta til yfirboršs og męla gögn ķ leišinni – senda žau sķšan til gervihnatta sem skrįsetja gögnin. Fyrir žessari skekkju er nś leišrétt og žvķ sżnir śrvinnsla gagnanna greinilega hlżnun.

Hvernig vitum viš aš sś śrvinnsla, sem sżnir hlżnun, er réttari? Gervihnettir sem męla žyngdarafl, styšja žetta auk žess sem sjįvarstaša hefur hękkaš töluvert frį įrinu 2003 en stór hluti sjįvarstöšuhękkana er vegna varmažennslu sjįvar. Einnig sżna męlingar į inngeislum (til jaršar) og śtgeislun (frį jöršinni) ójafnvęgi sem ekki veršur tślkaš öšruvķsi en sem hlżnun.  

Eitt af žeim teymum vķsindamanna, sem męlt hefur hitainnihald sjįvar frį 2003-2008 śt frį gögnum Argo-baujanna hafa kortlagt hitadreifingu nišur į 2000 metra sķšustu įr. Žeir hafa gert eftirfarandi lķnurit sem sżnir hnattręnan hita sjįvar:

Lķnurit sem sżnir žann hita

Lķnurit sem sżnir hnattręna hitageymslu sjįvar frį įrinu 2003-2008.

Samkvęmt žessari mynd žį hefur hafiš haldiš įfram aš safna ķ sig hita fram til loka įrsins 2008. Ef žetta er sķšan sett ķ samhengi viš gögnin ķ nęstu mynd žar fyrir ofan žį hefur hlżnunin veriš stöšug frį įrinu 1970 og fram til sķšustu įramót allavega.

Nišurstaša

Ašalpunkturinn sem hafa žarf ķ huga žegar menn tala um skammtķmakólnun ķ yfirboršshita jaršar, er aš žar rįša nįttśrulegir ferlar sem geta nįš aš yfirgnęfa hlżnun jaršar af mannavöldum, yfir svo stuttan tķma. Ašal hlżnunin er samt aš mestu falin ķ hafinu  – en žar hefur hlżnunin haldiš įfram óhindruš ķ nęstum 40 įr.

Beinar męlingar sżna žvķ aš jöršin er enn aš taka til sķn hita ķ auknu magni, hśn sankar aš sér meiri orku en hśn geislar aftur śt ķ geiminn.

Hlżnun jaršar heldur žvķ įfram – žvķ mišur.

Nęst veršur fjallaš um spurningu 2: Veldur CO2 hlżnuninni?

Heimildarlisti og ķtarefni

Žessi fęrsla er aš miklu leiti unnin upp śr nżlegum fęrslum frį RealClimate (A warming pause?) og Skeptical Science (How we know global warming is still happening og How we know global warming is happening, Part 2). Žessar sķšur fara nįnar ķ saumana į žessu og žar er einnig aš finna tengla ķ frekari upplżsingar. Einnig styšst ég töluvert viš įšur skrifaš efni į loftslag.is.


mbl.is Segir hlżnun ekki įstęšu žess aš jöklar hopi
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Vendipunktar ķ loftslagi

Vendipunktar ķ loftslagi (e climate tipping point) er žegar sś staša kemur upp aš loftslagiš fer skyndilega śr einu stöšugu įstandi og yfir ķ annaš stöšugt įstand (oft viš magnandi svörun). Eftir aš fariš er yfir vendipunktinn žį er mögulegt aš ekki verši aftur snśiš.

Menn eru ansi hręddir viš slķka vendipunkta og žvķ vilja sumir nś beita loftslagsverkfręši (e. Geoengineering) til aš koma ķ veg fyrir aš fariš verši yfir žį.

Eftir žvķ sem hlżnar, žį verša breytingar į żmsum žįttum sem eru stöšugir viš hitastigiš sem var įšur - žaš er t.d. hugsanlegt aš viš įkvešiš hitastig žį fari brįšnun Gręnlandsjökuls af staš og ekki verši aftur snśiš – hann myndi brįšna aš fullu (žaš gęti žó tekiš töluveršan tķma – jafnvel hundrušir eša žśsundir įra). 

James Hansen einn af helstu vķsindamönnum hjį NASA og sį fyrsti sem talaši opinberlega um žį ógn sem hlżnun jaršar stefndi ķ, heldur žvķ fram aš įkvešnum vendipunkti sé nįš og aš ekki verši aftur snśiš – aš nśverandi magn CO2 sé nóg til aš žessum vendipunkti var nįš.

“Further global warming of 1 °C defines a critical threshold. Beyond that we will likely see changes that make Earth a different planet than the one we know.” Jim Hansen, director of NASA’s Goddard Institute for Space Studies in New York.

Ašrir vķsindamenn telja aš um sé aš ręša marga vendipunkta sem hafa įhrif į loftslagsbreytingar og aš lķtiš žurfi til aš fęra nżja įstandiš yfir ķ sama įstand aftur.

Dęmi um mögulega vendipunkta sem gętu fęrt loftslag yfir ķ nżtt stöšugt įstand eru t.d. eyšing frumskóga hitabeltisins, brįšnun hafķss og jökla, truflun į hafstraumum og vindakerfum (t.d. El Nino og monsśn) og brįšnun sķfrera.

[Spurningar og svör - Loftslag.is]

loftslag


Įhrif loftslagsbreytinga ķ Afrķku

Samkvęmt skżrslu Prófessors Sir Gordon Conway, frį Imperial Hįskólanum ķ London, žį er, žrįtt fyrir aš margt nżtt hafi komiš fram varšandi loftslagsbreytingar į sķšustu įrum, margt sem viš ekki vitum um loftslagsbreytingar ķ Afrķku. Loftslagiš ķ Afrķku viršist stjórnast af žremur mikilvęgum žįttum: trópķskum varmaflutning (e. tropical convection), breytingum ķ monsśnkerfinu og El Nino ķ Kyrrahafinu. Fyrstu tveir žęttirnir eru stašbundnir žęttir sem hafa įhrif į regn og hitastig į svęšinu. Sį sķšasti er fjarlęgari, en hefur mikil įhrif į śrkomu hvers įrs og hitastigsmunstur ķ Afrķku. Žrįtt fyrir mikilvęgi hvers žįttar, žį skiljum viš ekki enn hvernig samspil žeirra er og hvernig žeir hafa įhrif ķ samspili meš loftslagsbreytingum. Eitt ętti aš vera ljóst aš hrašar breytingar ķ hnattręnu hitastigi getur haft mikil įhrif į śtkomuna, varšandi t.d. hęrri sjįvarstöšu, hęrra hitastig og öšrum m.a. vešurfarslegum žįttum sem geta haft įhrif žar į. En śtkoman er ólķk eftir svęšum og er žaš m.a. skošaš nįnar ķ skżrslunni.

[Nįnari umfjöllun į Loftslag.is]


mbl.is ESB til ašstošar žróunarlöndum gegn loftslagsbreytingum
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Sumarbrįšnun hafķss į Noršurskautinu

loftslagMeiri ķs varš eftir viš lok sumarbrįšnunar en sķšustu tvö įr į undan, žrįtt fyrir žaš hefur hafķsinn ekki jafnaš sig – en žetta įr var lįgmarksśtbreišsla sś žrišja minnsta frį žvķ męlingar hófust įriš 1979. Sķšustu fimm įr eru žau įr sem hafa minnstu śtbreišslu.

Mešalśtbreišsla fyrir septembermįnuš var 5,36 miljón ferkķlómetrar, sem er 1,06 milljón ferkķlómetrum meira en metįriš 2007 og 690.000 ferkķlómetrum meira en įriš 2008. Samt sem įšur var śtbreišslan 1,68 milljón ferkķlómetrum minni en mešaltal įranna 1979-2000 ķ september...   

Žetta er hluti fréttar sem tekin er af Loftslag.is, en hęgt er aš lesa hana nįnar meš žvķ aš smella žennan tengil


mbl.is Noršurskautsķsinn veršur horfinn eftir įratug
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband