19.7.2010 | 10:03
Er hafķs Noršurskautsins aš jafna sig?
Röksemdir efasemdamanna
Ef fylgst er meš śtbreišslu hafķss undanfariš įr, žį sjįst óvenjulegar sveiflur og aš hafķsinn hefur nįš normal śtbreišslu nokkrum sinnum. Žaš er greinilegt aš hafķsinn er aš jafna sig į Noršurskautinu.
Žaš sem vķsindin segja
Śtbreišsla hafķss segir okkur hvert įstandiš į hafķsnum er viš yfirborš sjįvar, en ekki žar undir. Hafķs Noršurskautsins hefur stöšugt veriš aš žynnast og jafnvel sķšustu tvö įr į mešan śtbreišslan hefur aukist lķtillega. Af žvķ leišir aš heildar magn hafķss į Noršurskautinu įriš 2008 og 2009 er žaš minnsta frį upphafi męlinga.
Yfirleitt žegar fólk talar um įstand hafķssins į Noršurskautinu, žį er žaš aš tala um hafķsśtbreišslu. Žar er įtt viš yfirborš sjįvar žar sem aš minnsta kosti er einhver hafķs (yfirleitt er mišaš viš aš žaš žurfi aš vera yfir 15% hafķs). Śtbreišsla hafķss sveiflast mikiš ķ takt viš įrstķširnar er hafķs brįšnar į sumrin og nęr lįgmarki ķ śtbreišslu ķ september og frżs sķšan aftur į veturna meš hįmarksśtbreišslu ķ mars. Hitastig er ašalžįtturinn sem keyrir įfram breytingar ķ śtbreišslu hafķss en ašrir žęttir eins og vindar og skżjahula hafa žó sķn įhrif žó ķ minna męli. Śtbreišsla hafķss hefur veriš į stöšugu undanhaldi sķšastlišna įratugi og įriš 2007 varš śtbreišslan minnst vegnamargra ólķkra žįtta.
Mynd 1: Hįfķsśtbreišsla Noršurskautsins frį 1953 fram til byrjun įrs 2010.
Śtbreišsla hafķss gefur okkur įkvešnar upplżsingar um įstand hafķss, en žaš er žó takmörkunum hįš. Śtbreišslan segir okkur hvert įstandiš er ķ yfirborši sjįvar, en ekki meir en žaš. Mun betri upplżsingar fįst meš žvķ aš męla heildar magn hafķss ž.e. rśmmįl hans. Gervihnattagögn žar sem męlt er yfirborš hafķss meš radarmęlingum (Giles 2008) og meš hjįlp leysigeisla (Kwok 2009), sżna aš hafķs Noršurskautsins hefur veriš aš žynnast, jafnvel įrin eftir lįgmarkiš 2007, žegar śtbreišslan segir okkur aš hafķsinn hafi veriš smįtt og smįtt aš aukast. Žannig aš žótt sumir haldi žvķ fram aš hafķsinn į Noršurskautinu sé aš jafna sig eftir 2007, žį var heildarrśmmįl hafķssins įriš 2008 og 2009 žaš lęgsta frį žvķ męlingar hófust (Maslowski 2010, Tschudi 2010).
Mynd 2: Samfellt uppfęrt rśmmįl hafķss į Noršurskautinu Polar Ice Center.
Žeir sem halda žvķ fram aš hafķs Noršurskautsins sé aš jafna sig eru fjarri lagi. Sem dęmi žį var rśmmįl hafķssins į Noršurskautinu ķ mars 2010 um 20.300 km3 eša lęgsta mars gildi yfir tķmabiliš 1979-2010.
Tengt efni į loftslag.is:
Meginflokkur: Vķsindi og fręši | Aukaflokkar: Blogg, Fréttir | Facebook
Athugasemdir
Žaš vęri aušvitaš hiš allra besta mįl ef ķsinn į Noršurskautinu fer ekki aš "jafna sig". Hann getur nefnilega veriš grimmur žegar hann er vel frķskur, eins og dęmin sanna:
Žór Jakobsson "Um hafķs fyrir Sušurlandi - frį landnįmi til žessa dags":
"1695. Óvanalega miklir hafķsar. Ķs rak um veturinn upp aš Noršurlandi og lį hann fram um žing, noršanvešur rįku ķsinn austur fyrir og svo sušur, var hann kominn fyrir Žorlįkshöfn fyrir sumarmįl og sunnudaginn fyrstan ķ sumri (14. aprķl) rak hann fyrir Reykjanes og Garš og inn į fiskileitir Seltirninga og aš lokum aš Hvalseyjum og ķ Hķtarós, fór hann inn į hverja vķk. Hafši ķs ei komiš fyrir Sušurnes innan 80 įra, žótti žvķ mörgum nżstįrlegt og undrum gegna um komu hans. Žį mįtti ganga į ķsum af Akranesi ķ Hólmakaupstaš (Reykjavķk) og var ķsinn į Faxaflóa fram um vertķšarlok rśmlega, braut hann skip undan 6 mönnum fyrir Garši, en žeir gengu allir til lands".
Viš skulum žvķ vona aš žiš hafiš rétt fyrir ykkur og aš landsins forni fjandi sé ekki aš "jafna sig".
Įgśst H Bjarnason, 20.7.2010 kl. 13:52
Įgśst: Hér er ķ raun ekki veriš aš leggja dóm į žaš hvort žaš sé jįkvętt eša ekki aš hafķsinn er aš brįšna, heldur eingöngu veriš aš svara žeim röddum sem telja aš hafķsinn sé ekki aš brįšna - eša telja aš hann sé aš jafna sig (og žar meš sé ekki aš hlżna eša kólna jafnvel - eins kjįnalegt og žaš hljómar).
Hvort žaš sé jįkvętt mįl er annaš mįl. Hafķsinn er einskonar męlikvarši į hraša og umfang hlżnunar į Noršurslóšum og žvķ er žessi brįšnun įkvešin vķsbending um aš hlutirnir séu aš gerast full hratt mišaš viš žęr afleišingar sem aš hlżnunin getur haft į Noršurslóšum.
Afleišingar aukinnar hlżnunar į Noršurslóšum eru t.d. breytingar į vistkerfum į žeim svęšum (rétt er aš nefna ķsbjörninn sem dęmi - en fleiri breytingar eru fyrirsjįanlegar), aukin brįšnun ķsbreišu Gręnlandsjökuls meš tilheyrandi sjįvarstöšubreytingum - auk möguleikans į aš sķfreri brįšni, žannig aš metan gas fari aš losna śr jaršlögum meš auknum hraša - meš tilheyrandi magnandi svörun sem magnaš getur upp hlżnun jaršar hnattręnt.
Žaš vęri mun betra fyrir umręšuna ef menn fęru aš hugsa meira um alla žętti loftslagsbreytinga - en ekki bara žį fįu žętti sem snśa aš žeim persónulega. Aušvitaš söknum viš Ķslendingar ekki hafķssins, žegar hann kemur ekki hér aš landi - en er žaš įstęša til aš vona aš hafķsinn jafni sig ekki?
Höskuldur Bśi Jónsson, 20.7.2010 kl. 14:17
Aš sjįlfsögšu vonum viš aš hafķsinn haldi sem lengst frį Ķslandi, og taki ekki upp į žvķ aš "jafna sig" og fara ķ sitt gamla horf.
Įgśst H Bjarnason, 20.7.2010 kl. 22:49
Įgśst; hlżnun loftslags getur haft einhverjar einstakar stašbundnar jįkvęšar hlišarverkanir, eins og t.d. fęrri hafķsįr į Ķslandi (fleiri žętti mętti vęntanlega tķna til) en žaš er bara hluti sögunnar, eins og Höski nefnir. Viš skulum žó ekki gleyma žvķ aš įstand hafķs į Noršurskautinu er einn af žeim męlikvöršum sem viš höfum varšandi žęr loftslagsbreytingar sem eru ķ gangi. Hękkandi hitastig į heimsvķsu eins og viš höfum upplifaš į undanförnum įratugum hefur įhrif į fleiri žętti ķ heiminum en okkar forna fjanda. En eins og Höski segir žį erum viš ekki aš leggja dóm į žaš hvort aš žaš sé jįkvętt eša neikvętt aš hafķsinn er aš brįšna, heldur er eingöngu veriš aš svara žeim röddum sem telja aš hafķsinn sé ekki aš brįšna - eša telja aš hann sé aš jafna sig.
Sveinn Atli Gunnarsson, 21.7.2010 kl. 00:00
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.