Er hafís Norðurskautsins að jafna sig?

Röksemdir efasemdamanna…

Ef fylgst er með útbreiðslu hafíss undanfarið ár, þá sjást óvenjulegar sveiflur og að hafísinn hefur náð normal útbreiðslu nokkrum sinnum. Það er greinilegt að hafísinn er að jafna sig á Norðurskautinu. 

Það sem vísindin segja…

Útbreiðsla hafíss segir okkur hvert ástandið á hafísnum er við yfirborð sjávar, en ekki þar undir. Hafís Norðurskautsins hefur stöðugt verið að þynnast og jafnvel síðustu tvö ár á meðan útbreiðslan hefur aukist lítillega. Af því leiðir að heildar magn hafíss á Norðurskautinu árið 2008 og 2009 er það minnsta frá upphafi mælinga.

Yfirleitt þegar fólk talar um ástand hafíssins á Norðurskautinu, þá er það að tala um hafísútbreiðslu. Þar er átt við yfirborð sjávar þar sem að minnsta kosti er einhver hafís (yfirleitt er miðað við að það þurfi að vera yfir 15% hafís). Útbreiðsla hafíss sveiflast mikið í takt við árstíðirnar – er hafís bráðnar á sumrin og nær lágmarki í útbreiðslu í september og frýs síðan aftur á veturna með hámarksútbreiðslu í mars. Hitastig er aðalþátturinn sem keyrir áfram breytingar í útbreiðslu hafíss – en aðrir þættir eins og vindar og skýjahula hafa þó sín áhrif þó í minna mæli. Útbreiðsla hafíss hefur verið á stöðugu undanhaldi síðastliðna áratugi og árið 2007 varð útbreiðslan minnst vegnamargra ólíkra þátta.

Mynd 1: Háfísútbreiðsla Norðurskautsins frá 1953 fram til byrjun árs 2010.

Útbreiðsla hafíss gefur okkur ákveðnar upplýsingar um ástand hafíss, en það er þó takmörkunum háð. Útbreiðslan segir okkur hvert ástandið er í yfirborði sjávar, en ekki meir en það. Mun betri upplýsingar fást með því að mæla heildar magn hafíss – þ.e. rúmmál hans. Gervihnattagögn þar sem mælt er yfirborð hafíss með radarmælingum (Giles 2008) og með hjálp leysigeisla (Kwok 2009), sýna að hafís Norðurskautsins hefur verið að þynnast, jafnvel árin eftir lágmarkið 2007, þegar útbreiðslan segir okkur að hafísinn hafi verið smátt og smátt að aukast. Þannig að þótt sumir haldi því fram að hafísinn á Norðurskautinu sé að jafna sig eftir 2007, þá var heildarrúmmál hafíssins árið 2008 og 2009 það lægsta frá því mælingar hófust (Maslowski 2010, Tschudi 2010).

Mynd 2: Samfellt uppfært rúmmál hafíss á Norðurskautinu Polar Ice Center.

Þeir sem halda því fram að hafís Norðurskautsins sé að jafna sig eru fjarri lagi. Sem dæmi þá var rúmmál hafíssins á Norðurskautinu í mars 2010 um 20.300 km³ – eða lægsta mars gildi yfir tímabilið 1979-2010.

Tengt efni á loftslag.is:

• Síðbúið vetrarhámark hafíssins á norðurhveli
• Tag – Hafís
• Spár um lágmarksútbreiðslu hafíss í ár
• Hafís | Júní 2010

Athugasemdir

[Ágúst H Bjarnason, 20.7.2010 kl. 13:52]

Það væri auðvitað hið allra besta mál ef ísinn á Norðurskautinu fer ekki að "jafna sig". Hann getur nefnilega verið grimmur þegar hann er vel frískur, eins og dæmin sanna:

Þór Jakobsson "Um hafís fyrir Suðurlandi - frá landnámi til þessa dags":

"1695. Óvanalega miklir hafísar. Ís rak um veturinn upp að Norðurlandi og lá hann fram um þing, norðanveður ráku ísinn austur fyrir og svo suður, var hann kominn fyrir Þorlákshöfn fyrir sumarmál og sunnudaginn fyrstan í sumri (14. apríl) rak hann fyrir Reykjanes og Garð og inn á fiskileitir Seltirninga og að lokum að Hvalseyjum og í Hítarós, fór hann inn á hverja vík. Hafði ís ei komið fyrir Suðurnes innan 80 ára, þótti því mörgum nýstárlegt og undrum gegna um komu hans. Þá mátti ganga á ísum af Akranesi í Hólmakaupstað (Reykjavík) og var ísinn á Faxaflóa fram um vertíðarlok rúmlega, braut hann skip undan 6 mönnum fyrir Garði, en þeir gengu allir til lands".

Við skulum því vona að þið hafið rétt fyrir ykkur og að landsins forni fjandi sé ekki að "jafna sig".

[Höskuldur Búi Jónsson, 20.7.2010 kl. 14:17]

Ágúst: Hér er í raun ekki verið að leggja dóm á það hvort það sé jákvætt eða ekki að hafísinn er að bráðna, heldur eingöngu verið að svara þeim röddum sem telja að hafísinn sé ekki að bráðna - eða telja að hann sé að jafna sig (og þar með sé ekki að hlýna eða kólna jafnvel - eins kjánalegt og það hljómar).

Hvort það sé jákvætt mál er annað mál. Hafísinn er einskonar mælikvarði á hraða og umfang hlýnunar á Norðurslóðum og því er þessi bráðnun ákveðin vísbending um að hlutirnir séu að gerast full hratt miðað við þær afleiðingar sem að hlýnunin getur haft á Norðurslóðum.

Afleiðingar aukinnar hlýnunar á Norðurslóðum eru t.d. breytingar á vistkerfum á þeim svæðum (rétt er að nefna ísbjörninn sem dæmi - en fleiri breytingar eru fyrirsjáanlegar), aukin bráðnun ísbreiðu Grænlandsjökuls með tilheyrandi sjávarstöðubreytingum - auk möguleikans á að sífreri bráðni, þannig að metan gas fari að losna úr jarðlögum með auknum hraða - með tilheyrandi magnandi svörun sem magnað getur upp hlýnun jarðar hnattrænt.

Það væri mun betra fyrir umræðuna ef menn færu að hugsa meira um alla þætti loftslagsbreytinga - en ekki bara þá fáu þætti sem snúa að þeim persónulega. Auðvitað söknum við Íslendingar ekki hafíssins, þegar hann kemur ekki hér að landi - en er það ástæða til að vona að hafísinn jafni sig ekki?

[Ágúst H Bjarnason, 20.7.2010 kl. 22:49]

Að sjálfsögðu vonum við að hafísinn haldi sem lengst frá Íslandi, og taki ekki upp á því að "jafna sig" og fara í sitt gamla horf.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 21.7.2010 kl. 00:00]

Ágúst; hlýnun loftslags getur haft einhverjar einstakar staðbundnar jákvæðar hliðarverkanir, eins og t.d. færri hafísár á Íslandi (fleiri þætti mætti væntanlega tína til) en það er bara hluti sögunnar, eins og Höski nefnir. Við skulum þó ekki gleyma því að ástand hafís á Norðurskautinu er einn af þeim mælikvörðum sem við höfum varðandi þær loftslagsbreytingar sem eru í gangi. Hækkandi hitastig á heimsvísu eins og við höfum upplifað á undanförnum áratugum hefur áhrif á fleiri þætti í heiminum en okkar forna fjanda. En eins og Höski segir þá erum við ekki að leggja dóm á það hvort að það sé jákvætt eða neikvætt að hafísinn er að bráðna, heldur er eingöngu verið að svara þeim röddum sem telja að hafísinn sé ekki að bráðna - eða telja að hann sé að jafna sig.