Málið er...

... að í útreikningum Milliríkjanefndarinnar um loftslagsbreytingar (The Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC), var tekin sú ákvörðun að miða ekki við mögulegar breytingar á jökulskjöldum Grænlands og Suðurskautsins, vegna þeirrar óvissu sem var á hvort og hve mikið þeir myndu bráðna. Útreikningar hingað til og áætlanir um hækkun sjávar hafa því miðað við útþennslu sjávar við hlýnun og við bráðnun minni jökla:

Líkleg hækkun sjávaryfirborðs til loka aldarinnar er háð því hversu mikið hlýnar, en varmaþennsla veldur um 70% af hækkuninni. Stór óvissuþáttur í sjávaryfirborðshækkun felst í hugsanlegum breytingum á ísflæði í stóru íshvelunum á Grænlandi og Suðurskautslandinu. Þessi óvissuþáttur er ekki tekinn inn í útreikninga IPCC, en gæti aukið við sjávaryfirborðshækkunina. Hér að neðan verður því miðað efri mörk hækkunarinnar sem kemur fram hjá IPCC. Þetta er ófullkomin aðferð við að vega saman óþekkta óvissu vegna hugsanlegrar aukningar ísflæðis og þekktrar óvissu vegna annarra þátta, og mikilvægt er að hafa í huga að ekki er hægt að útiloka mun meiri sjávaryfirborðshækkun.
Sjá skýrslu um áhrif hnattrænna loftslagsbreytinga á Íslandi (pdf 10 mb). *

*óvíst er hvort áhrifin verði svo mikil hér á landi vegna jarðskorpuhreyfinga af völdum minna fargs frá jöklum - fjalla um það síðar.

Hægt er að lesa um niðurstöður þær sem fréttin vísar í, í þessari skýrslu hér (Update on selected issues of concern pdf ~9 Mb).

Ég hef ekki séð sjálfa fréttina í Morgunblaðinu, en í skýrslunni segir meðal annars:

Glaciers can be difficult to use as indicators of change, in part because melt area is not direct a measure of change as the change in mass of glacier, but mass is more difficult to measure. Chenges in mass correspond to accumulation or loss of ice. Nearly all glaciers studied are decreasing in mass, sesulting in rising sea level as the water drains to the ocean. Excluding Antarctica and Greenland, the rate of sea level rise from glacial melt is estimated at 0,58 millimeters fer year from 1961 to 2005, with að higher rate of  0,98 milleters per year between 1993 and 2005. The largest contributors to this rise are glaciers in Alaska and other parts of the Arctic, and the hig mountain of Asia. By 2100, glacial melt may increase sea level further 0,1 to 0,25 meters.

Þá segja þeir frá því að bráðnun á Grænlandi fyrir árið 2007 hafi verið það mesta frá því mælingar hófust (1973):

Mynd úr skýrslunni sem sýnir frávik í lengd sumarbráðnunar á Grænlandi, fyrir árið 2007 í samanburði við meðaltal áranna 1973-2000.

Þrefalt meiri hækkun sjávar

Sólin

Hér má sjá umfjöllunina sem þessi frétt er skrifuð upp úr.

Eins og segir í greininni þá var ákveðið hámark í sólinni árið 1985, um það eru flestir vísindamenn sammála (sjá þó hvernig mönnum greinir á í þessari færslu hér). Sólin hefur semsagt dregið úr virkni sinni á sama tíma og það hefur hlýnað.

Ef það er rétt að sólin dragi smám saman úr virkni sinni á næstu áratugum, þá má draga þá ályktun að hlýnunin verði ekki eins áköf og hún var í lok síðustu aldar, en líklegt þykir þó að það haldi nú samt áfram að hlýna, sérstaklega þar sem útblástur hefur ekkert dregið saman samkvæmt nýjustu tölum um útblástur á CO2, þrátt fyrir efnahagssamdrátt. 

Útblástur gróðurhúsalofttegunda til loka árs 2008 (smella til að stækka, mynd frá www.esrl.noaa.gov).

Það hefur nefnilega verið sýnt fram á að útblástur CO2 er búið að vera ráðandi í að stjórna hitafari síðastliðna áratugi, sjá t.d. hér, sérstaklega myndina neðst.

Hér er svo myndband fyrir þá sem eru á þeirri skoðun að það sé sólin sem sé að valda hinni hnattrænu hlýnun, sem nú er í gangi.

Dregur úr virkni sólar

Fljót heimsins að minnka

Vil bara benda á frétt sem var í útvarpsfréttum RUV í morgun:

Vatn á þrotum í heiminum

Vatn hefur minnkað stórlega í stærstu fljótum heims síðustu áratugi. Þetta hefur alvarleg áhrif á aðgang milljóna manna að drykkjarvatni að mati bandarískra vísindamanna.

Í niðurstöðum rannsóknar á 900 helstu fljótum og ám í heiminum sem vísindamennirnir birta í loftslags tímariti bandaríska Veðurfræðifélagsins segir að vatn hafi minnkað í mikilvægustu fljótum og ám síðustu fimm áratugina.

Þetta eigi við Gulafljót í Kína, Ganges á Indlandi og Colorado ána í Bandaríkjunum, sem fari þverrandi og margar aðrar helstu ár sem sjá stórum hluta mannkyns fyrir ferskvatni.    Tímabundin rennslisauking sé þó í nokkrum fljótum eins og Brahmaputra og Yangtze í Kína vegna mikillar báðnunar jökla í Himalayafjöllum, sem leiði til vatnsskorts í náinni framtíð.  Einungis á norðurhjara veraldar sé enn gott jafnvægi í vatnsbúskapnum og næganlegt rennsli í ánum vegna bráðnunar snjóalaga og ísa. 

Annars staðar hafi rennslið minnkað verulega og æ minna vatn fari um árósa út í höfin. Þessar breytingar á vatnabúskap heimsins séu að miklu leyti að kenna  framkvæmdum manna, árnar hafa verið girtar af með stíflum til raforkuframleiðslu og vatnið sé í auknum mæli notað í áveitur á ræktarland sem sé að þorna upp.

Alvarlegust séu þó áhrif loftslagsbreytinga, að andrúmsloftið sé að hitna vegna aukinnar loftmengunar. Mengunin valdi hækkandi  lofthita og öfgum í veðri m.a. dragi úr úrkomu  og valdi alvarlegum þurrkum.  Haldi þetta áfram muni vatnsskortur takmarka lífsmöguleika milljóna manna víða um heimsbyggðina.

Hér má lesa ögn meira, þar er einnig kort:

Kortið sýnir breytingar rennsli fljóta og áa á heimsvísu milli 1948 og 2004 - blátt sýnir aukið rennsli og rautt lítið rennsli. (Mynd frá http://www.ucar.edu úr Journal of Climate)

Hægt verður að lesa greinina hér um miðjan næsta mánuð (15 maí).

Vöktun lífríkis

Áhugavert verkefni, fróðlegt að sjá hvernig fiðrildin nema land hér vegna loftslagsbreytinga og frábært að þetta verkefni skuli vera búið að vera í gangi frá 1995 - því samanburður í langan tíma er besti mælikvarðinn við að meta breytingar.

En öll langtímavöktun lífríkisins er ákaflega nauðsynleg á tímum hlýnandi jarðar, til að gera grein fyrir hvernig loftslag hefur áhrif á lífríkið. Ég minntist á um daginn á rannsóknina GLORIA en þar eru menn að fylgjast með áhrifum tegundafjölbreytni flórunnar á fjallatindum norðanlands, en líklegt er að plöntur færi sig ofar og hverfi loks eftir því sem það hlýnar.

En vísindamenn Íslands vakta meira en fiðrildi og gróður, nefna má dæmi vöktun bjargfugla en þeir geta gefið góðar vísbendingar um þróun lífríkisins ef hlýnar. Þá má nefna að góður vinur minn og fuglafræðingur Tómas Grétar Gunnarsson hefur litmerkt jaðrakana síðan árið 1999, endilega hafið samband við hann ef þið sjáið litmerkta jaðrakana, sjá þetta pdf skjal (ég veit ekki betur en að þetta verkefni sé enn í gangi, vona það allavega)

Einn af jaðrökunum sem Tómas hefur merkt.

Ein af ástæðunum fyrir að ég er að minnast á fugla er að það eru vísbendingar um farflug fugla byrji fyrr nú en fyrir nokkrum áratugum, sjá t.d. frétt frá því í fyrra hér. En það sem verra er, er að það eru vísbendingar um að fuglar þurfi smám saman að fljúga lengra og lengra eftir því sem það hlýnar. Í fyrsta lagi þurfi þeir að fljúga norðar og sérstaklega getur þetta orðið erfitt fyrir þá fugla sem fljúga yfir Sahara. Þá er mjög mikilvægt að varðveittir séu þeir staðir þar sem fuglarnir stoppa á leiðinni, svo þeir geti hvílt sig og safnað orku.

Fiðrildavertíðin er hafin

Veðurfar jarðar í marsmánuði 2009.

Þeir sem hafa áhuga á loftslagsbreytingum fylgjast að sjálfsögðu með breytingum á veðurfari, það skal þó tekið fram að ýmsar tímabundnar sveiflur geta orðið sem segja lítið um loftslagsbreytingar en eru áhugaverðar eigi að síður. Ef þið eruð forvitin um tíðarfar á Íslandi í mars þá má lesa um það á vef Veðurstofu Íslands, hér.

NCDC (National Climate Data Center) tekur saman mánaðarlega helstu fréttir af veðurfari jarðar hvers mánaðar (og sérstaklega Bandaríkin). Hérna ætla ég að telja upp helstu niðurstöður marsmánaðar, en þið getið lesið það sjálf hér (sérstaklega ef þið hafið áhuga á Bandaríkjunum, en þar er nokkuð fjallað um þau).

Hitastig:

Frávik í hitastigi jarðar frá meðaltali í °C. 

Sameiginlegur hiti fyrir sjó og land var að meðaltali á jörðinni allri 13,26°C eða 0,54°C hærra en meðaltal fyrir 20. öldina, sem var um 12,72°C (reiknað frá Þar með var marsmánuður 2009 tíundi heitasti marsmánuður frá því mælingar hófust. Að sama skapi var hitastig á landi í tíunda sæti og hitastig sjávar í áttunda sæti yfir heitustu marsmánuði. Ef tekið er meðaltal fyrir land og sjó fyrir janúar-mars, þá lendir árið hingað til í áttunda sæti frá því mælingar hófust.

Samanburður í hitastigi jan-mar frá því mælingar hófust.

Á norðurhveli jarðar var marsmánuður í tólfta sæti yfir heitustu marsmánuði, meðan hitastig sjávar á norðurhveli lenti í sjöunda sæti (ásamt árunum 2001 og 2006). Þá var hitastig Bandaríkjana í heild í kringum meðallag.

Á suðurhveli jarðar var hiti á landi, í marsmánuði, í fjórða sæti og hitastig sjávar í sjötta sæti frá upphafi mælinga.

Annað markvert (nokkrar myndir).

Frávik í úrkomu fyrir marsmánuð 2009, miðað við 1961-1990.

Snjóútbreiðsla á norðurhveli jarðar.

Hafís á norðurhveli jarðar (sjá einnig færslu um sama efni frá því fyrr í mánuðinum).

Hafís á Suðurhveli vex enn (þarf að fjalla um það einhvern tíman bráðlega).

 

Nokkrir óvenjulegir atburðir í mars.

Virkar varla

Ég hugsa að þetta sé dauðadæmd tilraun, nema útblástur CO2 í heiminum fari að dragast saman. Þetta er líkt og að fara að gróðursetja tré í jarðveg, þar sem jarðvegurinn er smám saman að þorna eða verða saltríkari (svo dæmi séu nefnd).

Ég hef fjallað lítillega um súrnun sjávar hér á þessari síðu. Sjá hér og hér.

Reyna að bjarga kóralrifum

Íshellur Suðurskautsins

Stærstu íshellur Suðurskautsins.

Hvað eru íshellur?

Íshellur eru landfastur ís, sem getur bæði verið af jökuluppruna (hálfgerður skriðjökull), en einnig getur hann verið landfastur hafís sem hefur þykknað vegna snjóaalaga (oft í fjörðum). Þá geta íshellur verið hvoru tveggja (jökulís og landfastur ís). Íshellur eru því mjög stöðug form (hafa myndast á áratugum eða árhundruðum) og því þykir það nokkuð merkilegt þegar þær brotna. 

Athugið að rugla ekki þessum ís saman við venjulegan hafís, en hann sveiflast árstíðabundið eins og hafís Norðurskautsins. Hafís Suðurskautsins hefur í raun aukið útbreiðslu sína í heild undanfarna áratugi, nema í kringum Suðurskauts-skagann (Antarctic Peninsula) þar sem hlýnunin er mest og íshellurnar eru að brotna upp. Hlýnun Skagans er um 2,5°C síðan 1950, sem er töluvert á jafn stuttum tíma (reyndar hlýnunarmet ef ég skil mínar heimildir rétt).

Hér má sjá Larsen íshelluna sem var í fréttum fyrir nokkrum árum og hvernig hún hrundi saman.

Vegna hafstrauma þá er einhver tregða í hlýnuninni á Suðurskautinu (hlýtt loft og hlýir hafstraumar eiga ekki greiða leið að Suðurskautinu) og því eru það því meiri fréttir þegar stórar íshellur brotna upp eins og hefur verið að gerast undanfarna áratugi.

Uppbrotnun íshellna á Suðurskauts-skaganum er talin tengjast að miklu leyti hlýnun jarðar, hlýrra loft og meiri bráðnun á íshellunni, auk þess sem hafís á þeim slóðum hefur minnkað útbreiðslu sína en hann var nokkur vörn fyrir hlýrri sjó sem nú kemst nær Skaganum. 

Uppbrotnun íshellna hefur ekki bein áhrif á hækkun sjávarborðs, þar sem þær eru nú þegar fljótandi í sjó, en þær hafa óbein áhrif þar sem skriðjöklar eiga þá greiðari leið út í sjó - sá jökulís getur hækkað yfirborð sjávar, en hversu mikið deila vísindamenn um.

Þessi mynd á að skýra sig sjálf.

Í spám IPCC var ákveðið að sleppa því að nota þess háttar óbein áhrif til að spá fyrir um hækkun yfirborðs sjávar og því má segja að í spám IPCC sé ákveðið vanmat í gangi, hvað varðar hækkun sjávaryfirborðs á heimsvísu.

Wilkins íshellan:

Wilkins íshellan hefur verið að hopa frá því á síðasta áratug síðustu aldar og þessi ísbrú var talin mikilvægur hlekkur í því að halda íshellunni saman. Því er talið líklegt núna að íshellan fari af stað og brotni upp og reki á haf út. Í síðustu viku urðu menn varir við að sprungur voru að opnast í þessari ísbrú, en búist hafi verið við þessu í nokkrar vikur.

 
Á þessari mynd á að vera hægt með góðum vilja að sjá hvar ísbrúin hefur brotnað þar sem hún er þynnst.

Heimildir og myndir eru frá http://nsidc.org og http://news.bbc.co.uk

Ísbrú hrundi á Suðurskautslandinu

Fréttir vikunnar - afleiðingar hlýnunar jarðar.

Hérna eru nýlegar fréttir um mögulegar afleiðingar hlýnunar jarðar.

Fyrst er hér fréttatilkynning frá NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) um nýlega rannsókn á hafíslíkönum sem bendir til þess að Norðurskautið geti orðið íslaust yfir sumartíman eftir 30 ár.

Sjá fréttatilkynninguna: Ice-Free Arctic Summers Likely Sooner Than Expected

 

Meðal ísþykkt í metrum fyrir mars (vinstri) og september (hægri) samkvæmt sex líkönum (Mynd háskólinn í Washington/NOAA). 

Það er spurning hvað verður, einnig er áhugavert að fylgjast með fréttatilkynningu frá NSIDC um vetrarhámark hafíss sem var í síðasta mánuði en tilkynnt verður um það þann 6. apríl næstkomandi.

Þá voru að koma út skýrslur (hægt að ná í pdf skrár á þessari síðu) frá loftslagsnefnd á vegum Evrópusambandsins þar sem meðal annars er spáð að úrkomubreytingar í sunnanverðri Evrópu og þá sérstaklega á Spáni og Portúgal geti minnkað það mikið að það muni hafa geigvænleg áhrif á íbúa þar.

Möguleg breyting í úrkomu fyrir Evrópu í kringum lok þessarar aldar í prósentum. Miklir þurrkar yfirvofandi á Íberíuskaga. Ég hegg eftir því að einhver jákvæð breyting gæti orðið í úrkomu á Norðausturlandi (mynd af http://ec.europa.eu/environment)

Svo var að birtast enn ein rannsóknin á afkomu kóralrifja við breytingu á hitastigi og pH gildi úthafana. En ég hef áður minnst á hina súrnun sjávar, einnig hér.

 

------

Við skulum enda á íslenskri forsíðufrétt, í morgunblaðinu, sem ég man reyndar ekki nákvæmlega hvernig var og ég hef ekki aðgang að hérna heima. Það var í raun forsíðumynd af Gróttu og rætt lítillega um landsig sem er að gera það að verkum að Grótta hefur smám saman orðið að eyju.

Gróttuviti (mynd af heimasíðu Seltjarnarneskaupstaðar www.seltjarnarnes.is)

Ég vil bara bæta við þessa frétt að miðað við GPS mælingar þá er land í Reykjavík og nágrenni að síga um 2,1 mm á ári. Sjávarborðshækkun undanfarinn áratug hefur verið um 5,5 mm á ári og því hefur hækkun sjávar af völdum hlýnunar verið um 3,4 mm á ári.  Þ.e. Sjávarborðshækkun við Reykjavík (5,5 mm) = landsig (2,1 mm) + hækkun sjávar (3,4 mm). Tölur fengnar úr skýrsla um áhrif hnattrænna loftslagsbreytinga á Íslandi (pdf 10 mb)

En mig langar að fjalla um sjávarstöðubreytingar síðar og þá sérstaklega hvaða áhrif þær munu hafa hér á landi, en það flækir málið lítillega að hér eru jöklar sem munu bráðna - farg á landið minnkar og land rís, sérstaklega í nágrenni Vatnajökuls (nú er landris þar um 15 mm á ári). Það eru svokallaðar ísóstatískar hreyfingar. Líklegt er að á Suðausturlandi verði landris það mikið að hækkun sjávar af völdum hlýnunar muni ekki hafa mikil áhrif á þeim slóðum, nema hlýnunin og hækkun sjávar verði þeim mun meiri.

Hafís á norðurslóðum - Hver er staðan?

Á laugardag (þann 28. mars) birti Ríkissjónvarpið í kvöldfréttum sínum, frétt sem gefur að því er virðist góð fyrirheit um að hafís á norðurskautinu sé að jafna sig, en hann hefur bráðnað töluvert undanfarin ár. Ég kann ekki að setja inn myndbandsupptöku af fréttinni en í fréttinni sagði:

Þykknandi heimskautaís

Ísinn á norðurheimskautinu hefur þykknað og breiðst út tvo vetur í röð. Að auki bráðnaði lítið síðasta sumar. Vísindamenn telja að ef komandi sumar verður kalt þá megi gera ráð fyrir að ísinn nái nokkurn vegin eðlilegri útbreiðslu á ný.
Árið 2007 bráðnaði heimskautaísinn svo hratt að vísindamenn spáðu því að norðurheimskautið yrði íslaust eftir 10-15 ár. Bráðnunin er enn hröð, en kuldinn undanfarna tvo vetur hefur þó gefið hvítabjörnunum á heimskautinu gálgafrest.

Ég hef ætlað að skrifa um hafísinn undanfarnar vikur (stöðu hans, ástæður þess að hann hörfar hratt og hugsanlegar afleiðingar), enda oft að rekast á fréttir og upplýsingar um þau mál. Þessi frétt kom mér því nokkuð á óvart, því samkvæmt þeim upplýsingum sem ég hef séð í erlendum vefmiðlum þá er hafísinn alls ekki að jafna sig. 

Áður en lengra er haldið, þá er rétt að halda til haga mismun á flatarmáli hafíss en það er s.s. útbreiðsla hans, en rúmmál hafíss segir einnig til um þykkt hans og því betri mælikvarði á hversu líklegur hann er til að bráðna í framhaldinu.

Lagnaðarís að vetri er frekar þunnur en getur náð töluverðri útbreiðslu að vetri. Ef hann nær ekki að bráðna að fullu yfir sumartímann þá þykknar hann smám saman. Því er nokkurra ára gamall ís þykkur og þá tekur lengri tíma fyrir hann að bráðna. Eftir mikla bráðnun eftir hlýtt sumar, þá getur ísinn í sjálfu sér náð fyrri útbreiðslu við kaldan vetur en rúmmál hans nær ekki fyrri hæðum fyrr en eftir nokkur ár eða áratugi ef lítil sumarbráðnun er.

En að því sem við vitum um ástandið núna (myndir og upplýsingar að mestu fengnar af heimasíðu NSIDC National Snow and Ice Data Center), bendi einnig fólki á að lesa hafíssíðu Veðurstofunnar og þá einnig grein frá 2007. Einnig hefur Emil Hannes skrifað um hafísinn á bloggi sínu. Um daginn skrifaði hann góða grein þegar hafísinn var í vetrarhámarki .

Staða hafíss á norðurskautinu eftir sumarið 2008:

Síðasta sumar var frekar kalt (miðað við síðastliðinn áratug - samt með heitari sumrum frá því mælingar hófust). Þrátt fyrir það var útbreiðsla hafíss næstminnst frá því mælingar hófust (en gervihnattamælingar hófust í lok áttunda áratugsins).

Hér má sjá útbreiðslu hafíss eftir sumarleysingar frá 1978-2008. Breyting um 11,7 % á áratug (Mynd National Snow and Ice Data Center).

Útbreiðsla hafíss eftir sumarið 2008, meðalútbreiðsla sýnd sem bleik lína (Mynd National Snow and Ice Data Center).

Eftir mikla bráðnun 2007, þá hafði þykkt hafíssins minnkað að sama skapi.

Þykkt hafíssins, rautt þýðir eins árs ís, appelsínugulur tveggja ára ís, þriggja ára ís og eldri (Mynd National Snow and Ice Data Center).

Eins og sést á myndinni hér fyrir ofan, þá þynntist ísinn töluvert milli áranna 2007 og 2008, þrátt fyrir að hann hafi aukið útbreiðslu sína lítillega eða eins og vísindamenn NSIDC orðuðu það:

Warm ocean waters helped contribute to ice losses this year, pushing the already thin ice pack over the edge. In fact, preliminary data indicates that 2008 probably represents the lowest volume of Arctic sea ice on record, partly because less multiyear ice is surviving now, and the remaining ice is so thin.

Eftir síðasta sumar, þá var semsagt staða hafíss á norðuheimsskautinu frekar slæm, næstlægsta útbreiðsla frá upphafi og aldrei verið jafn þunnur.

Staðan eftir febrúar (það er heil vika í að tölur koma út fyrir mars, svo ég læt febrúar duga):

Fyrst skal það tekið fram að þrátt fyrir að það haldi áfram að hlýna, þá er því spáð að áhrif á lagnaðarís að vetri verði lítil, þ.e. að norðurheimsskautið verði áfram þakið ís að vetri til.

Eins og sést, þá er það aðallega sumarísinn sem hefur orðið fyrir mestum breytingum (graf fram til 2007 - www.vedur.is)

Þrátt fyrir það þá hefur orðið mælanleg breyting á hafísútbreiðslu.

Breyting í hafísútbreiðslu í febrúar, frá 1979-2009. Breytingin er um -2,8 % á áratug (Mynd National Snow and Ice Data Center).

Ef fréttin hjá Ríkissjónvarpinu er skoðuð í samhengi við það sem gögn benda til, þá er ljóst að farið er frjálslega með staðreyndir.

Ísinn á norðurheimskautinu hefur þykknað og breiðst út tvo vetur í röð.

Það er svo sem lítið við þessu að segja, það hefur eflaust bæst við lagnaðarísinn sem myndaðist árið 2007, en það gerist hvort sem er hvern einasta vetur.  

Að auki bráðnaði lítið síðasta sumar. Vísindamenn telja að ef komandi sumar verður kalt þá megi gera ráð fyrir að ísinn nái nokkurn vegin eðlilegri útbreiðslu á ný.

Það bráðnaði reyndar næstum jafn mikið síðasta sumar og árið 2007 og þá var metbráðnun. Það er reyndar rétt að ef það verður kalt í sumar, þá gæti hann náð eðlilegri útbreiðslu á ný. 

Árið 2007 bráðnaði heimskautaísinn svo hratt að vísindamenn spáðu því að norðurheimskautið yrði íslaust eftir 10-15 ár. Bráðnunin er enn hröð, en kuldinn undanfarna tvo vetur hefur þó gefið hvítabjörnunum á heimskautinu gálgafrest.

Þetta er að vísu rétt, en þessi frétt í heild er sett upp þannig að maður getur ekki annað en dáðst að bjartsýninni. Ef það verður kalt, þá mun hafísinn jafna sig.

Á maður að vera bjartsýnn eða svartsýnn?

Reyndar eru menn enn að spá því að bráðnunin (sumarbráðnunin) verði þannig að íslaust verði eftir örfáa áratugi, enda virðist margt benda til þess að það hafi orðið eðlisbreyting á ísnum sem gerir hann viðkvæmari en áður. Hann hefur einnig verið að bráðna hraðar en svartsýnistu líkön höfðu séð fyrir:

Samanburður ýmissa spálíkana fyrir bráðnun hafíss á norðurheimsskautinu, miðað við mælda útbreiðslu - svört lína, til 2007 (Mynd http://blogs.nature.com).

Svo virðsti vera sem að norðurheimskautið sé að hlýna mun hraðar en aðrir heimshlutar:

Eins og sést á neðri myndinni sem sýnir frávik frá meðalhita fyrir árið 2008, þá hlýnar norðurheimsskautið óvenju hratt. Efri myndin á meira við um afleiðingarnar sem ég fjalla um síðast í þessari færslu (mynd af www.NewScientist.com).

Nú eru komnar fram kenningar um af hverju það gerist, sjá t.d. þessa grein í NewScientist.

Þar segir meðal annars að sjórin á Norðurheimsskautinu virki eins og ofn sem hitar upp andrúmsloft svæðisins. Kenningar eru um að hér sé að verki svokölluð jákvæð afturverkun (positive feedback): þegar hafísinn bráðnar þá endurkastast minna af sólargeislum frá svæðinu, en það er ekki allt, í raun gleypir svartur sjórinn hitann í stað þess að ísinn endurkasti hitanum. Að auki er stærra svæði þaðan sem vatn getur gufað upp af. Vatnsgufa er þekkt sem mjög áhrifaríkt gróðurhúsalofttegund og það myndast hálfgerð hitagildra. Sjórinn hjálpar einnig til og ýtir hita upp í neðra veðrahvolf.

Niðurstaða og afleiðingar: 

Niðurstaðan er sú að það er ekki mikil ástæða til að vera bjartsýnn, best er að vera raunsýnn og áætla að þróun undanfarinna ára haldi áfram og að hafísinn bráðni svipað mikið ef ekki meira en síðasta sumar, sem því miður ef rétt er, mun geta valdið hrikalegum afleiðingum eins og grein í NewScientist bendir til. Ég hef minnst á hættuna áður við að sífrerinn bráðni í löndunum við norðurheimskautið, sjá einnig flæðirit sem var að hluta til unnin eftir að ég las þessa grein í NewScientist.

Í stuttu máli sagt þá er afleiðing hlýnunar og bráðnunar á norðurheimskautinu þau að sífrerinn bráðnar - losar metan og því eykur á hlýnunina (óstöðvandi hringrás hlýnunar) - þá eykst vatnsrennsli frá Grænlandsjökli og úr sífreranum og selta hans minnkar. Við það eru líkur á því að seltuhringrás úthafanna stöðvist:

Seltuhringrásin á upphaf sitt við Grænland, en þar sekkur kaldur sjór og dregur með sér heitan yfirborðsjó. Hringrásin nær um allan hnött (mynd af http://www.srh.noaa.gov/)

Líklega eru alvarlegustu fyrirsjánlegu afleiðingarnar þær, ef það slökknar á Monsúnvindum Asíu, að úrkomuleysi leiði til uppkserubrests fyrir milljónir manna, með tilheyrandi hungursneyð.  

Skemmtilegt

Alltaf skemmtilegt þegar eitthvað íslenskt kemst á lista þessa dagana (og er ekki tengt kreppunni). 

Líklega verða Grímsvötn og eldvirkni undir Vatnajökli enn merkilegri þegar jöklar landsins rýrna enn meir en orðið er.

Til eru kenningar um það að vegna farg-losunar við bráðnun jökla geta orðið eldgos sambærileg við stóru dyngjugosin sem langflest urðu stuttu eftir að jökla leysti hér á landi í lok síðasta jökulskeiðs. Það eru gríðarleg flæðigos og ef þau myndast undir jökli þá verða til móbergsfjöll (t.d. Herðubreið) en ef ekki þá flæða hraunin nánast eins og vatn langar leiðir og mynda dyngjufjöll (t.d. Skjaldbreiður). Þetta eru eldgos sem geta staðið yfir í nokkur ár, spurning hvort þau geti þá haft áhrif til kólnunar á móti hlýnuninni.

Hér er mynd sem sýnir áætlaða bráðnun jökla

Ath, fyrir Vatnajökul þá er bara sýndur sunnanverður Vatnajökull - V. Svo er H=Hofsjökull og L=Langjökull (af heimasíðu Veðurstofunnar).

Grímsvötn á lista merkilegustu eldfjalla