Ritskoðun

Þeir sem afneita eða efast um hlýnun jarðar af mannavöldum eru oft háværir um að verið sé að ritskoða þá, þeir fái ekki birtar greinar um loftslagsmál í virtum tímaritum og að fjölmiðlar fjalli ekki nóg um þeirra hlið málanna. Síðasta vika hefur verið áhugaverð hvað þetta varðar.

Fyrir stuttu rataði grein efasemdamanna inn í virt tímarit (sjá færsluna Hlýnun. - seinni hluti færslunnar). En menn eru búnir að hakka þessa grein í sig undanfarið (sjá t.d. Global warming and the El Niño Southern Oscillation). Ef þetta er ein af þeim greinum sem menn kvarta yfir að séu ritskoðaðar, þá skil ég vel að þær greinar sleppi ekki í gegn - þessi grein er ekki höfundum sínum til sóma. Ef greinin var ekki nógu slæm, þá voru yfirlýsingar höfunda í fjölmiðlum yfirgengilega vitlausar (sjá ágætar umfjallanir um þetta í erlendum bloggum: How not to analyze climate data, Mother nature’s sons, Old News og Is our whole dissembly appeared?).

En þetta er ekki ástæðan fyrir því að þessi færsla er skrifuð, heldur var ástæðan sú að benda efasemdamönnum á það að nú eru að koma í ljós aftur og aftur ritskoðun þeirra sem hafa barist hvað mest gegn kenningunni um hlýnun jarðar af mannavöldum. Fyrst ætla ég að endurbirta bút úr eldri færslu minni:

Einnig vil ég benda á áhugaverða bloggfærslu sem ég las áðan um falsanir og mistúlkanir olíuiðnararins á gögnum sinna eigin vísindamanna - sjá hér og greinin sem hann vísar í er úr The New York Times og má sjá hér.

Þetta er það sem olíuiðnaðurinn tjáði umheiminum:

"The role of greenhouse gases in climate change is not well understood... scientists differ" on the issue.

Þ.e. "Áhrif gróðurhúsalofttegunda á loftslagsbreytingar eru lítið þekktar... vísindamönnum ber ekki saman um málefnið."

Það sem vísindamenn höfðu tjáð sínum yfirmönnum var aftur á móti þetta:

The scientific basis for the Greenhouse Effect and the potential impact of human emissions of greenhouse gases such as CO2 on climate is well established and cannot be denied.

 Þ.e.  "Vísindalegur bakgrunnur gróðurhúsaáhrifanna og hugsanleg áhrif útblásturs manna á gróðurhúsalofttegundum eins og CO2 á loftslag er vel ígrundað og er ekki hægt að draga í efa."

Það er því ljóst að olíuiðnaðurinn ritskoðaði sína vísindamenn.

Nú hefur komið í ljós að Bush-stjórnin vísvitandi leyndi gríðarlega nákvæmum gervihnattagögnum sem hefðu getað sýnt mönnum fyrr fram á þá gríðarlegu breytingu sem er að verða á norðurskautinu. Sjá frétt um málið Hér.

---

Það sem var síðan einna helst kveikjan að þessari færslu er það að nú hefur einn "virtasti" efasemdamaður bloggheimsins um hlýnun jarðar veðurfræðingurinn Anthony Watts fengið það fram að myndbandi var eytt af síðu YouTube. Ég sé eiginlega eftir því að hafa ekki verið búinn að benda ykkur á þetta myndband, en það kemur ekki að sök, því hægt er að nálgast það á ný (í bili allavega).

Myndbandið setti hinn frábæri Greenman (Peter Sinclair) inn á Youtube, en það er sá sami og hefur gert Climate Denial Crock myndböndin sem ég birti hér annað slagið.

Menn eru í raun frekar hissa á þessu, því það er ekki eins og verið sé að brjóta á höfundarétti Watts, heldur eru viðhafðar efasemdir um gagnsemi rannsókna hans á veðurstöðvakerfi Bandaríkjanna. Hann hefur lengi haldið því fram að það sé ekki að hlýna, heldur séu gögn frá veðurstöðvum að sýna einhverskonar gervihlýnun vegna þess hve illa sé staðið að uppsetningu þeirra. Greenman fer í saumana á þessum rannsóknum Watts og reyndar tekst honum að afgreiða það þannig að í raun sé ekkert að marka þessar rannsóknir Watts. 

Það sem gerir þetta enn furðulegra er að Watts birtir endalaust á heimasíðu sinni efni sem eignað er öðrum, ágrip greina, myndir og fleira - og hann getur ekki heimilda í öllum tilfellum. Einnig að ekki megi efast um rannsóknir þess manns sem efast hvað mest um verk annarra - hlægilegt eiginlega.

En allavega, annar notandi af YouTube er búinn að stelast til að setja myndbandið inn aftur og ég myndi drífa mig að skoða það, áður en Watts lætur loka þessu myndbandi líka.

Aðrir bloggarar hafa skrifað um þetta mál, sjá t.d. Climate Crock of the Week: What's Up with Anthony Watts [take 2], The video that Anthony Watts does not want you to see: The Climate Denial “Crock of the Week” og Roger Pielke Sr speaks on Climate Crock: Laugh or cry?

Hlýnun.

Ég hef sagt nokkrum sinnum hér á þessu bloggi að hitastigsþróun undanfarinna nokkurra ára segi ósköp lítið um undirliggjandi hlýnun sem er í gangi vegna hlýnunar jarðar af mannavöldum (sjá Er að kólna? og Annar kaldasti apríl á þessari öld!).

Undanfarin nokkur ár hefur hiti jarðar nefnilega staðið í stað að mestu, sumir segja að loftslag sé jafnvel að kólna, sem er fjarri lagi (sjá þessar erlendu bloggfærslur: What cooling trend? og Global Warming? why is it so freaking cold?).

Ástæðan fyrir því að hitinn hefur nánast staðið í stað er sú, að þrátt fyrir hina sterku undirliggjandi hlýnun sem á sér stað, þá hafa náttúrulegar sveiflur í sólinni (sjá Er það virkilega ekki sólin?) og ENSO (sjá El Nino/La Nina - tímabundnar sveiflur í hitastigi.) verið í þannig fasa að þau hafa náð að draga úr hlýnuninni það mikið að hlýnunin hefur að einhverju leiti týnst, sérstaklega fyrir þá sem gleyma því að það er búið að hlýna töluvert undanfarna nokkra áratugi.

Það hefur þó valdið mér nokkrum áhyggjum að þrátt fyrir kuldafasa náttúrulegra sveiflna, þá hefur hitinn staðið í stað í hæstu hæðum (en ekki hefur kólnað jafn mikið og kuldafasarnir myndu valda venjulega), en heitustu ár frá því mælingar hófust hafa verið langflest undanfarin nokkur ár (sjá grein Sveins Atla: Heitustu ár í heiminum frá 1880).

Hitastig jarðar frá því mælingar hófust.

Því kemur það mér ekki á óvart að vísindamenn eru nú að spá aukningu í hlýnun jarðar næstu fimm árin (sjá fréttatilkynningu Hér, sjá síðan neðst í þessari færslu fyrirvara vegna fréttatilkynningarinnar*). Í fréttatilkynningunni er meðal annars sagt:

The analysis shows the relative stability in global temperatures in the last seven years is explained primarily by the decline in incoming sunlight associated with the downward phase of the 11-year solar cycle, together with a lack of strong El Niño events. These trends have masked the warming caused by CO2 and other greenhouse gases.

Lauslega þýtt: "Greiningin sýnir að hið tiltölulega stöðuga hitastig síðustu sjö ára, geti verið útskýrt að mestu með niðursveiflu í útgeislun sólar í hinni 11 ára sólblettasveiflu, ásamt skorti á sterkum El Nino. Þessi ferli hafa hulið hlýnunina sem er af völdum CO2 og annarra gróðurhúsalofttegunda".

Vísindamenn spá því nú að hlýnunin muni aukast töluvert næstu árin og að jafnvel verði slegið metið frá 1998. Það getur vel verið að við séum byrjuð að sjá þessa aukningu í hitastigi nú þegar (sjá færslu Emils: Meðalhiti jarðar í hæstu hæðum), enda virðist El Nino vera byrjaður:

Sjávarhiti í kyrrahafinu 1. júlí 2009 við miðbaug, er að minnsta kosti einni gráðu hærri en að meðaltali - sem er vísbending um El Nino (appelsínugula svæðið við miðbaug noaanews.noaa.gov).

Undirliggjandi hlýnun jarðar af mannavöldum hefur því haldið áfram að aukast samkvæmt þessari grein og munu náttúrulegar sveiflur næstu ára magna hitastigstölurnar upp í hæstu hæðir (með þeim fyrirvara að ekki komi eldgos sem dragi úr vægi hlýnunarinnar á móti) á svipaðan hátt og náttúrulegar sveiflur undanfarinna ára hafa lækkað hitastigstölur.

--- --- --- ---

Þessu tengt þá verð ég að minnast á undarlega rannsókn sem komst í gegnum ritrýningakerfi hins þekkta tímarits Journal of Geophysical Research, en greinin heitir Influence of the Southern Oscillation on tropospheric temperature. Þeir sem efast um hlýnun jarðar af mannavöldum hafa fjallað um þessa grein (sjá t.d. bloggfærslu eftir Ágúst og Watts).

Það hefur komið í ljós að þetta er gölluð grein. Aðferðafræðin er vafasöm og niðurstöðukaflinn líka. Ef ég skil þetta rétt, þá er aðferðafræði þeirra þannig að með tölfræðilegum aðferðum þá eyða þeir út trendinu sem er í hlýnun jarðar. Þeir semsagt eyða út sveiflur úr gögnunum, nema sveiflur sem eru með tíðnina 1,5-7 ár, sem þeir magna upp (sveiflur í ENSO magnast þannig upp) og álykta sem svo að það sé ekkert sem bendi til þess að það sé trend til staðar annað en það sem ENSO gefur og þar með sé engin hlýnun í gangi vegna útblásturs manna.

Það sem verra er, er að yfirlýsingarnar voru jafnvel mun sterkari í fréttatilkynningum um þessa "frábæru" grein og hvernig hún "afsannaði" hlýnun jarðar af mannavöldum. Fréttatilkynningarnar voru alls ekki í samræmi við umfjöllunarefnið. 

Sjá ágætar umfjallanir um þetta í erlendum bloggum: How not to analyze climate data, Mother nature’s sons, Old News og Is our whole dissembly appeared?

Eitt af því sem ég lærði af því að fylgjast með þessu fíaskó í kringum þessa grein, er að framvegis ætla ég að skoða fréttir og fréttatilkynningar sem fylgja nýjum greinum með varúð (ég mun þó birta það sem mér þykir áhugavert - en hafa fyrirvara á).

Einnig hefur þetta afhjúpað mögulegan galla í ritrýningakerfinu (það er nánast skandall að hleypa þessari grein í gegn, fer ekki ofan af því), en sem betur fer er þetta undantekning frekar en regla - það er ekki oft sem slíkar greinar sleppa í gegnum það kerfi - en það getur gerst.

Það er vitað mál að það er búið að fara mikið í pirrurnar á efasemdamönnum um hlýnun jarðar að þeir hafa ekki fengið birtar greinar eftir sig í ritrýnd tímarit, einfaldlega af því að vísindin eru ekki þeirra sterkasta hlið. Þeir hafa því reynt mikið að gera lítið úr því kerfi. Með einhverjum lúalegum vinnubrögðum tókst þeim að koma þessari grein í gegnum ritrýningakerfið, en um leið afhjúpa þeir skort sinn á vísindalegri rökhugsun. Ég verð ekki hissa þótt að ritstjóri þessa tímarits muni segja af sér - lágmarkið væri að sjálfsögðu að hann komi með opinbera afsökunarbeiðni. Yfirlýsingar um að ekki sé hægt að treysta þessum tímaritum eru þó ekki tímabærar (þetta er undantekning frekar en regla).

* Fyrirvari: Það er ekki hægt að treysta fréttatilkynningum um málið fyrr en búið er að lesa greinarnar og því skuluð þið taka umfjöllunum um fréttatilkynningar sem ég er að fjalla um með fyrirvara.

How it all ends

Ég hef oft rekist á þetta myndband þegar ég hef verið að skoða youtoube, en ekki fundið neina löngun til að skoða það fyrr en nú. Það er bara nokkuð magnað - flottar pælingar. Mæli með því. Hann hefur síðan gert helling af öðrum myndböndum sem ég ætla að skoða, auk þess sem hann hefur skrifað bók um málið.

Magnandi svörun

Ástæðan fyrir því að ég var að pæla í orðasambandinu positive feedback í síðustu færslu (einnig nefnt amplifying feedback) og þýðingu á því yfir í íslensku (jákvæð svörun/magnandi svörun), er sú að það er frekar mikið notað hugtak í loftslagsfræðum. Þar er átt við ferli þar sem afleiðingin magnar upp orsökina og veldur keðjuverkun með hugsanlega slæmum stigvaxandi áhrifum. Á móti getur afleiðingin myndað negative effekt (neikvæða/mótvægis svörun) á móti orsökinni og dregið úr henni.

Magnandi svörun 

Við hlýnun jarðar eru ýmis ferli sem valda magnandi svörun (e. positive effect).  Við hlýnun eykst t.d. raki eða vatnsgufa í andrúmsloftinu og þar sem vatnsgufa er gróðurhúsalofttegund þá magnar það hlýnunina upp.

Annað þekkt ferli er hið svokallaða Ice-Albeido effect þ.e. þegar hafís bráðnar vegna hlýnunar jarðar þá endurspeglast minna sólarljós út úr lofthjúpnum og sjórinn gleypir meiri hita og því hitnar meira meiri hafís bráðnar.

Eitt af þeim ferlum sem valda mönnum hvað mestum áhyggjum er bráðnun sífrerans, en í honum er mikið magn kolefnis (Metan) sem hætt er við að losni út í andrúmsloftið. Það gæti  haft geigvænleg áhrif og magnað upp hlýnun jarðar margfalt hraðar og sett af stað atburðarrás sem ekki sér fyrir endan á. Hlýnun - nokkurt magn Metans losnar - hlýnar enn meir - meira magn Metans losnar og svo koll af kolli.

Annað þekkt ferli sem menn hafa áhyggjur af, er að hæfni sjávarlífvera til að vinna kolefni úr sjónum og þar með að binda hið sívaxandi kolefni (sem óhjákvæmilega eykst í hafinu vegna útblásturs manna) minnkar töluvert við hlýnun sjávar. Á meðan er hafið að súrna sem minnkar enn möguleika sjávarlífvera að vinna kolefni úr sjónum (sjá CO2 - vágestur úthafanna). Það veldur því að hafið tekur við minna af CO2 og því mun CO2 í andrúmsloftinu aukast hraðar sem því nemur og auka þar með á hlýnun jarðar.

Hvað með skýin

En ég minntist á negative feedback, þar sem afleiðingin vinnur á móti orsökinni, en hingað til hefur það verið talið allt eins líklegt að aukin skýjamyndun vegna hlýnunar jarðar geti unnið á móti hlýnuninni (þó menn hafi ekki verið sammála um það frekar en margt annað). Nýlega birtist grein í Science sem bendir til þess að þessu sé öfugt farið. Þ.e. að aukin hlýnun sjávar minnki lágský sem hafa hingað til verið talin líklegust til að dempa hlýnunina. Hér er því mögulega komið nýtt ferli sem veldur magnandi svörun. Það skal þó tekið fram að þetta er umdeilt eins og allt sem tengist skýjum hvað varðar loftslag, en ég mun fylgjast með þessu og skrifa um það hér ef ég frétti meira.