Hvað er vitað um ísbirni?

Þessi færsla birtist einnig á loftslag.is

Eitt af einkennisdýrum afleiðinga hlýnunar jarðar af mannavöldum eru ísbirnirnir – enda talið ljóst að þeir muni eiga erfitt uppgangar við hlýnun jarðar. Það kemur því varla á óvart að efasemdamenn um hlýnun jarðar af mannavöldum haldi því fram að þeim fjölgi.

Það er nokkuð fjarri lagi. Það er frekar ólíklegt að hægt sé að finna líffræðinga sem rannsaka ísbirni, sem myndu halda því fram að þeim hafi fjölgað síðustu áratugi – það er ekki heldur auðvelt að segja til um að þeim hafi fækkað – til þess eru rannsóknir á ísbjörnum of stutt á veg komnar.

Á sjöunda áratug síðustu aldar, var giskað á að ísbirnir væru á milli 5-20 þúsund og er seinni talan sú tala sem oftast er talað um núna.

Aðaláhyggjuefni varðandi ísbirnina er sú staðreynd að örlög þeirra ráðast að miklu leiti á útbreiðslu hafíss á Norðurskautinu, sem bæði hvað varðar þykkt og útbreiðslu er að hnigna allverulega (sjá t.d. Hafís Norðurskautsins og Helstu sönnunargögn).

Samkvæmt mati IUCN sérfræðingahóps um ísbirni, þá eru 19 þekktir undirstofnar ísbjarna, fjöldi í einum þeirra er að aukast, þrír eru stöðugir og átta eru að hnigna (ekki eru til nægilega góð gögn til að meta hina undirstofnana).

Heimildir og ítarefni

Heimasíðu sérfræðingahóps IUCN um ísbirni má finna hér: IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group

Tafla sem sýnir besta mat á undirstofnum ísbjarna má finna hér: Summary of polar bear population status per 2005

Einnig er hér áhugavert kort sem sýnir skiptingu svæða og áætlaðan stofnfjölda fyrir hvert svæði: Polar bear population map

Fréttatilkynning frá sérfræðingahópi IUCN sem gefin var út í fyrra: 15th meeting of PBSG in Copenhagen, Denmark 2009

Fleiri birnir koma í heimsókn

Fornhitastig sjávar við Íslandsstrendur

Hér er áður birt færsla af loftslag.is um sömu rannsókn og mbl.is fjallar um. 

Nýlega birtist í tímaritinu Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) fróðleg grein sem áhugasamir um fornhitastig sjávar við Íslandstrendur og tengsl við atburði úr íslensku fornannálunum, ættu ekki að láta framhjá sér fara. 

Í greininni er sagt frá rannsóknum á skeljum úr sjávarseti við Íslandsstrendur, en með mælingum á samsætuhlutfalli súrefnis 18 í skeljunum er hægt að búa til sjávarhitaferil fyrir þann tíma sem skeljarnar lifðu, sem er á milli 2-9 ár.

Staðsetningu borkjarnanna sem notaðir voru við rannsóknina má sjá á þessari mynd (Patterson o.fl. - PNAS). Vekjum sérstaka athygli á kjarnanum MD99-2266, út af Ísafjarðardjúpi sem mest var notaður við þessa rannsókn.

 

Hver skel gefur ákveðna skyndimynd af því hvernig sjávarhiti var á því svæði, á þeim tíma þegar skeljarnar lifðu og sýna auk þess árstíðabundnar breytingar í sjávarhita - nokkuð sem ekki hefur verið áður hægt á jafn nákvæman hátt við rannsóknir á fornhitastigi. Hitastig sjávar gefur nokkuð góðar vísbendingar um það hvernig hitastig var almennt á landinu á sama tíma, sérstaklega út við ströndina.

Með skoðun á rituðum heimildum fornannálanna þá kom í ljós að það sem var skrifað um veðurfar frá tímum landafundanna og fram að sautjándu öld (hungursneyðar og hafís t.d.), sýndi nokkuð góða samsvörun við sjávarhita út frá skeljunum.  Því er ein af niðurstöðum greinarinnar að þessar tvær aðferðir við að meta hitastig styðji hvora aðra.

Mynd sem sýnir sjávarhita frá sirka 360 fyrir krist og fram til 1660. Fylltu táknin sýna hæsta hita hvers árs og ófylltu táknin lægsta hita hvers árs. Línurnar sýna hvar tengd eru saman gögn úr borkjarnanum MD99-2266 (Patterson o.fl. - PNAS) Hægt er að stækka myndina með því að smella á hana.

 

Það má ljóst vera að hér er komin fram aðferð sem á örugglega eftir að gefa góða raun við að meta fornan sjávarhita og líklegt að ef hægt er að endurtaka þessa rannsókn fyrir fleiri staði, þannig að úr fáist hnattræn dreifing - þá verði hægt að meta loftslagsbreytingar langt aftur í tímann með meiri nákvæmni en áður. Upplausnin á þessum gögnum er meiri en í öðrum gögnum, sem sýnt hafa frekar árlegan breytileika en ekki breytileika innan hvers árs eins og þessi sýnir (hægt er að fá sjávarhita á vikufresti, jafnvel daglega fyrir stærri skeljar).  Meðalárshiti eru vissulega góðar upplýsingar, en fyrir gróður og dýr - hvað þá menn, þá skiptir mestu máli hvernig hitastig breytist á árstíðarfresti - sérstaklega er nauðsynlegt fyrir okkur á norðlægum breiddargráðum að fá hlýtt sumar.

Það skal þó tekið fram að rannsaka þarf töluverðan fjölda af skeljum til viðbóart til að fá samfellda mynd af breytingunum - eins og áður segir, þá sýnir hver skel einungis breytingu í hitastigi fyrir 2-9 ár og hingað til er einungis búið að mæla 26 skeljar.

Talið er líklegt að auðveldara verði að kortleggja staðbundnar veðurfarssveiflur, t.d. sveiflur í Norðuratlantshafssveiflunni (NAO) með þessari aðferð, en þær sveiflur hafa t.d. mikil áhrif á veðurfar hér við Íslandsstrendur og víðar í Norður Evrópu. Höfundar segjast ætla að halda áfram með þessa rannsókn og stefna að því að ná fram upplýsingum um hitastig við Íslandsstrendur allt aftur til loka síðasta jökulskeiðs fyrir um 10-11 þúsund árum.

Heimildir og ítarefni

Greinina sjálfa má lesa á heimasíðu PNAS: Two millennia of North Atlantic seasonality and implications for Norse colonies

Fréttasíða tímaritsins Nature - Nature News hefur fjallað um málið: Shellfish could supplant tree-ring climate data

Áhugavert yfirlit yfir veðurfarssögu út frá Fornannálum, eftir Sigurð Þór Guðjónsson má finna á heimasíðu Veðurstofunnar: Veðurannálar - Uppskrift Sigurðar Þórs Guðjónssonar

Á heimasíðu Hafrannsóknastofnunar Íslands má nálgast upplýsingar um mældan sjávarhita síðustu áratugi: Sjávarhitamælingar við strendur Íslands

Fornritin góð heimild um veður

Loftslagsbreytingar og áhrif manna

Ný yfirlitsgrein frá Bresku Veðurstofunnni um loftslagsrannsóknir, staðfestir að Jörðin er að breytast hratt og að losun gróðurhúsalofttegunda frá mönnum sé mjög líklega ástæða þeirra breytinga. Langtíma breytingar í loftslagskerfum hafa fundist um allan hnöttinn, frá færslu í úrkomumunstri og í minnkandi hafís Norðurskautsins. Breytingarnar fylgja munstri sem búist var við af loftslagsbreytingum af mannavöldum – sem styrkir enn frekar að athafnir manna séu að hafa áhrif á loftslag.

Í yfirlitsgreininni var farið yfir stöðu og framgang loftslagsvísinda frá síðustu IPCC skýrslu (AR4) sem gefin var úr árið 2007.  Háþróuðum mælingar- og eiginleikaaðferðum (e. detection and attribution’ methods) voru notaðar til að bera kennsl á langtíma breytingar í loftslagi og síðan athugað:

Hvort þessar breytingar væru vegna náttúrulegs breytileika – t.d. vegna breytinga í orku frá Sólinni, vegna eldvirkni eða vegna náttúrulegra hringrása eins og El Nino? Ef ekki, hvort það væru vísbendingar fyrir því að athafnir manna væri orsökin? 

Niðurstöðurnar sýna að loftslagskerfið er að breytast á margan hátt og fylgir því munstri sem spáð hefur verið með loftslagslíkönum. Eina sennilega útskýringin er sú að breytingarnar séu vegna athafna manna, þar á meðal vegna losunar manna á gróðurhúsalofttegundum.

Hægt er að lesa meira um þessa nýju yfirlitsgrein á loftslag.is:

• Loftslagsbreytingar og áhrif manna Ný yfirlitsgrein frá Bresku Veðurstofunnni um loftslagsrannsóknir, staðfestir að Jörðin er að breytast hratt og að losun gróðurhúsalofttegunda frá mönnum sé mjög líklega ástæða þeirra breytinga

Sterkari rök fyrir hlýnun

Hver er jafnvægissvörun loftslags?

Í nýrri færslu á Loftslag.is gerum við grein fyrir helstu rannsóknum varðandi jafnvægissvörun loftslags. Sumir tala um næmni loftslagsins þegar það fjallað er um þetta. Jafnvægissvörun er sýnd sem hnattræn breyting á hitastigi fyrir gefið geislunarálag (þ.e. °C breytingu fyrir ákveðið geislunarálag upp á W á fermetra). Almennt er þetta gefið upp sem sú hitastigshækkun sem tvöföldun styrks CO2 hefur í för með sér (það er frá 280 ppm til 560 ppm).

Þetta er mýta sem oft heyrist í umræðunni, þ.e. að jafnvægissvörun CO2 sé lág og þ.a.l. þurfum við ekki að hafa áhyggjur af því. Þessa mýtu þýddum við frá og í samvinnu við Sceptical Science.

Röksemdir efasemdamanna...

Í nýlegri rannsókn Stephen Schwartz frá Brookhaven National Lab kemur fram að jafnvægissvörun loftslags jarðar við koldíoxíði sé einungis u.þ.b. einn-þriðji af því sem IPCC gerir ráð fyrir. Samkvæmt niðurstöðu Schwartz, þá hefur tvöföldun á styrk CO2 í andrúmsloftinu þau áhrif að hitastig hækkar að meðaltali um 1,1°C (Planet Gore)

Það sem vísindin segja...

Jafnvægissvörun loftslags hefur verið reiknað út frá beinum mælingum, með því að bera saman fyrri hitastigsbreytingar við náttúrulegt geislunarálag loftslags þess tíma. Mörg tímabil í jarðsögunni hafa verið rannsökuð á þennan hátt og það er almenn sátt um að jafnvægissvörun loftslags sé um 3°C

Í færslunni er komið inn á hvað vísindin segja okkur um jafnvægissvörun loftslagsins ásamt því að koma inn á rannsókn Stephen Schwartz. Nánar á Loftslag.is:

• Hver er jafnvægissvörun loftslags?

Staðnir að óvönduðum vinnubrögðum

Tvær staðhæfingar

Tvær af þeim staðhæfingum sem hafa verið nokkuð áberandi meðal efasemdarmanna um hnattræna hlýnun hafa verið hraktar sem verandi alrangar og byggðar á óvönduðum vinnubrögðum.

Aðdragandi málsins er sá að tvær staðhæfingar um mælingar á hitastigi hefur verið haldið uppi af efasemdarmönnum (aðallega í BNA). Þessar tvær staðhæfingar eru:

1. Að mikil fækkun í fjölda mælistöðva, fyrir hitastig, sem var gerð árið 1992 hafi leitt til rangrar hitaleitni (þ.e. að hitaleitnin hafi því sýnt meiri hækkun hitastigs en rétt sé)
2. Að vinnsla gagna (leiðrétting gagna fyrir hverja mælistöð) hafi einnig leitt til rangrar hitaleitni.

Þessum staðhæfingum er m.a. haldið fram af þeim Anthony Watts og Joseph D’Aleo í skýrslu sem þeir birtu í síðasta mánuði. Í skýrslunni velta þeir ýmsu fram og staðhæfa ýmislegt, m.a. um þýðingu þess að fækka mælistöðvum og um vinnslu gagna. 

...

Staðhæfingarnar athugaðar

Til að rannsaka 1. staðhæfinguna, var reiknað út hver munurinn á norðurhvelinu var fyrir þær mælistöðvar sem hætt var að nota eftir 1992 og þeim sem voru notaðar voru áfram eftir 1992, til að sjá hvort að það væri marktækur munur á leitni hitastigs á milli þessara tveggja þátta á öldinni þar á undan.  Þannig á að vera hægt að sjá hvort líklegt væri að myndast hefði einhver skekkja við það að hætta að nota mælistöðvarnar.  

Til að rannsaka 2. staðhæfinguna, var reiknað út meðalhitastig stöðva á norðurhvelinu með því að nota óleiðrétt gögn og bar það svo saman við leiðrétt meðalhitastig eins og NASA GISS notar, til að sjá hvort að það sé marktækur munur á leitninni, með eða án leiðréttinga eins og GISS notar. 

...

Til að lesa alla færsluna, þar sem m.a. rætt er um Tamino, sem fyrstur gerði þessa athugun út frá þessum forsendum, aðferðafræðina á bak við vinnslu gagna og niðurlag, sjá:

• Staðnir að óvönduðum vinnubrögðum - Tvær af þeim staðhæfingum sem hafa verið nokkuð áberandi meðal efasemdarmanna um hnattræna hlýnun hafa verið hraktar

Borgarísjaki losnar frá Suðurskautinu

94 kílómetra langur og 39 kílómetra breiður borgarísjaki  á Austur-Suðurskautinu, B-09B borgarísjakin sem er á stærð við Rhode Island, rakst á jökultungu Mertzjökulsins nú í febrúar. Talið er að áreksturinn hafi átt sér stað 12. eða 13. febrúar og brotið jökultunguna frá jöklinum í kjölfarið. Jökultungan er nú orðin að borgarísjaka sem er næstum jafn stór og B-09B borgarísjakinn. Myndirnar hér undir eru allar frá MODIS og sýna stöðu borgarísjakans og fyrrum jökultungunnar fyrir og eftir áreksturinn.

Efsta myndin er frá 7. febrúar, 2010. Einhvern tíma á tímabilinu 12. - 13. febrúar klessti B-09B á jökultunguna. Skýjað var á því tímabili og þ.a.l. náðust ekki myndir af því þegar það gerðist. En síðdegis þann 13. febrúar varð létt skýjað og kom þá í ljós að jökultungan hafði brotnað frá jöklinum. Mið myndin er frá 20. febrúar og sýnir báða borgarísjakana. Næstu vikuna á eftir færðist hinn nýi borgarísjaki fjær jöklinum neðsta myndin.

Borgarísjakinn sem varð til út frá Mertzjökulinum er 78 kílómetrar á lengd og 39 kílómetrar á breidd og massi hans er um 700-800 milljarðar tonna. Hugsanlega mun þetta brot jökulsins hafa áhrif á líf mörgæsa á svæðinu, þar sem jökultungan var einskonar var fyrir þær áður en hún brotnaði frá.

B9 borgarísjakinn brotnaði frá Ross íshellunni árið 1987. Það tók hinn risavaxna borgarísjaka meira en 2 áratugi að reka út frá Ross hafinu, að Mertzjöklinum á Austur-Suðurskautinu. Á leiðinni brotnaði hann í hluta, m.a. B-09B borgarísjakan sem klessti á jökultungu Mertzjökulsins.

Hér undir má sjá myndir af atburðinum.

Ítarefni og heimildir:

Þetta er færsla af Loftslag.is, nánar um Suðurskautið í tengli hérundir:

• Suðurskautið

Gæti raskað sjávarstraumum

NASA - Hitastigspúslið sett saman

Í færslu á Loftslag.is er myndband frá NASAexplorer þar sem farið er í nokkur atriði sem hafa áhrif á hitastig jarðar ásamt notkun gervihnatta við rannsóknir og mælingar. Eftirfarandi er lýsing NASAexplorer á efni myndbandsins:

Áratugurinn frá 2000 til 2009 var sá heitasti síðan núverandi mælingar hófust. “Hitastigspúslið sett saman” sýnir hvernig gervihnettir NASA gera okkur kleift að rannsaka mögulegar orsakir loftslagsbreytinga. Myndbandið útskýrir hvaða áhrif sólarsveiflur, breytingar á snjóþekju og skýjahulu ásamt aukins styrks gróðurhúsalofttegunda, geta haft á loftslagið.

Myndbandið má sjá á Loftslag.is, "NASA – Hitastigspúslið sett saman"

 

Hlýir sjávarstraumar hraða bráðnun Grænlandsjökuls

Nýjar rannsóknir á bráðnun Grænlandsjökuls benda til þess að fjarðarbráðnun gegni lykilhlutverki í minnkun Grænlandsjökuls. Tvær greinar um málið birtust fyrir stuttu í Nature Geoscience. Mælingar á hitastigi sjávar í nokkrum fjörðum Grænlands, sýna hversu mikil áhrif hlýnandi sjávarstraumar hafa á jökulinn.

Austur Grænland

Fiammetta Straneo o.fl, gerðu ýmsar mælingar á sjónum þar sem Helheimajökull, einn af stærstu jökulstraumunum á Austur Grænlandi gengur í sjó fram í Sermilik firði. Þeir benda á mjög mikla blöndun á hlýrri sjó af landgrunninu og sjó í lokuðum firðinum og telja líklegt að núverandi hröðun í bráðnun jökulsins hafi farið af stað við miklar breytingar í straumum sjávar og lofthjúps.

...

Vestur Grænland

Eric Rignot o.fl. rannsökuðu þrjá jökulfirði á Vestur Grænlandi og fundu að bráðnun jökuls  frá heitum sjó væri svipað að mælikvarða og massalosun vegna borgarísjakamyndana – en það var þó mismunandi milli jökla.

...

Nánar má lesa um þetta á Loftslag.is "Hlýir sjávarstraumar hraða bráðnun Grænlandsjökuls" - Frétt um tvær greinar sem benda til að hlýir sjávarstraumar séu að auka hraða bráðnunar á Grænlandi.

Aðrar umfjallanir tengdar Grænlandi á Loftslag.is má finna hér: Grænland

Eru einhverjar sjávarstöðubreytingar í gangi?

Ris í sjávarstöðu er mælt á margskonar hátt og sýna þær mælingar töluvert samræmi – setkjarnar, sjávarfallamælingar, gervihnattamælingar. Það sem þær mælingar sýna er að ris sjávarstöðu er stöðugt og hefur farið vaxandi á síðustu öld.

Algeng villa í loftslagsumræðunni er að draga upplýsingar úr litlum hluta gagna og taka ekki tillit til heildarmyndarinnar. Þessi völdu gögn eiga svo að sýna fram á að sjávarstaða sé ekki að hækka eða að það hafi hægt verulega á hækkuninni. Þar sem það er ákveðið flökt í mælingum á sjávarstöðu, þá getur verið villandi að skoða stutt tímabil - tímabil þar sem flökt mælinganna ræður - en ekki langtímaleitni breytinganna.

Sjá nánar færslu á Loftslag.is, "Eru einhverjar sjávarstöðubreytingar í gangi?"

Svipað vanmat og hjá IPCC

Þetta er endurtekning á síðustu bloggfærlu okkar, en hér er tengt við aðra samhljóðandi frétt af mbl.is

Þessi grein frá Siddall o.fl var nokkuð á skjön við það sem aðrir vísindamenn hafa spáð (en sambærileg við niðurstöðu IPCC). Spá Siddall gerði ráð fyrir mun minni sjávarstöðubreytingum en aðrar nýlegar rannsóknir. Um þessa grein segir á Loftslag.is (sjá Sjávarstöðubreytingar):

Með því að bera saman hvernig sjávarstöðubreytingar urðu miðað við hitabreytingar við lok síðasta jökulskeiðs (fyrir um 10 þús árum), þá fundu þeir út að IPCC hefði verið nokkuð nærri lagi í sínum útreikningum. Samkvæmt þeirra niðurstöðum þá þýðir 1,1-6,4°C hækkun í hitastigi um 7-82 sm hækkun sjávarstöðu árið 2100, sem er mun minna en spár undanfarin misseri hafa bent til og líkt tölum IPCC sem hljóðar upp á 18-76 sm.

Það skal á það bent að aðferðafræðin sem ofangreind rannsókn byggir á, hefur verið dregin í efa. Auk þess er á það bent að nánast útilokað sé að sjávarstöðubreyting upp á 7 sm geti staðist, því miðað við núverandi hraða sjávarstöðubreytinga þá er ljóst að hækkunin verður allavega 34 sm um næstu aldamót.

Á það skal einnig bent að hinar hógværari spár IPCC um sjávarstöðuhækkanir, hafa sýnt sig að vera of hógværar hingað til og hafa sjávarstöðuhækkanir verið við efri mörk þess sem þeir hafa spáð.

 
Sjávarstöðubreytingar síðastliðin 40 ár. Rauða línan sýnir mælingar sjávarfalla og útreikninga á sjávarstöðubreytingum frá þeim og bláa línan er fengin út frá gervihnöttum. Gráa svæðið sýnir að spár IPCC hafa vanmetið sjávarstöðubreytingarnar.

Margar spár um sjávarstöðubreytingar gera ráð fyrir að sjávarstaða geti orðið 1-2 m hærri en hún er í dag um næstu aldamót. Það er þó talið að tæplega hálfs metra hækkun sjávarstöðu sé nóg til að hafa víðtæk áhrif:

Einungis 40 sm hækkun í sjávarstöðu við Bengalflóa, mun færa 11 prósent af strandsvæðum viðkomandi landa í kaf og hrekja 7-10 milljón manns á flótta undan loftslagsbreytingum.

Samkvæmt frétt Guardian, sem Mbl.is vitnar til í frétt sinni, þá kemur fram að vísindamenn hafi rætt mögulegt vanmat IPCC:

Many scientists criticised the IPCC approach as too conservative, and several papers since have suggested that sea level could rise more.

Ítarefni:

• Sjávarstöðubreytingar

Loftslagsskýrsla afturkölluð